تفسیر سوره مریم برگرفته از تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
سوره مریم
سوره مریم آیه 1
متن آیه :
کهیعص
ترجمه :
کاف . ها . یا . عین . صاد .
توضیحات :
« کهیعص » : حروف مقطّعهاند ( نگا : بقره / 1 ) .
سوره مریم آیه 2
متن آیه :
ذِکْرُ رَحْمَةِ رَبِّکَ عَبْدَهُ زَکَرِیَّا
ترجمه :
( این ) یادی است از مرحمت پروردگارت نسبت به بنده خود زکریّا ( که ای محمّد ! آن را بر تو میخوانم ) .
توضیحات :
« ذِکْرُ » : یاد . یادآوری . خبر مبتدای محذوف است و تقدیر چنین است : هذَا الْمَتْلُوُّ ذِکْرُ . « رَحْمَةِ رَبِّکَ » : واژه ( رَحْمَة ) به فاعل خود اضافه شده است . در رسمالخطّ قرآنی با ( ت ) کشیده نوشته شده است . « عَبْدَ » : مفعولٌبه ( رَحْمَةِ ) است . « زَکَرِیَّا » : بدل است .
سوره مریم آیه 3
متن آیه :
إِذْ نَادَى رَبَّهُ نِدَاء خَفِیّاً
ترجمه :
در آن هنگام که پروردگارش را ( در خلوتگاه عبادت ) پنهانی ندا داد .
توضیحات :
« نِدَآءً » : صدا زدن . به کمک طلبیدن . مصدر باب مفاعله است . « خَفِیّاً » : پنهان . نهان .
سوره مریم آیه 4
متن آیه :
قَالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْباً وَلَمْ أَکُن بِدُعَائِکَ رَبِّ شَقِیّاً
ترجمه :
گفت : پروردگارا ! استخوانهای من ( که ستون پیکر من و محکمترین اعضای تن من است ) سستی گرفته است ، و شعلههای پیری ( تمام موهای ) سر مرا فرا گرفته است ، پروردگارا ! من هرگز در دعاهائی که کردهام ( از درگاه کرم تو ) محروم و ناامید باز نگشتهام ؛ ( هم اینک نیز مرا دریاب ) .
توضیحات :
« وَهَنَ » : سست شد . ضعیف گردید . « إشْتَعَلَ » : شعلهور شد . شعله فراگیر شد . مراد سفید شدن موهای سر است . « شَیْباً » : پیری . تمییز است . « دُعَآئِکَ » : تو را به یاری خواستن و به مدد طلبیدن . ( دُعَآءِ ) اضافه به مفعول خود شده است . « شَقِیّاً » : محروم . ناامید . گویند : شَقی بِکَذا . أَیْ تَعِبَ فیهِ وَ لَمْ یَحْصُلْ مَقْصُودُهُ .
سوره مریم آیه 5
متن آیه :
وَإِنِّی خِفْتُ الْمَوَالِیَ مِن وَرَائِی وَکَانَتِ امْرَأَتِی عَاقِراً فَهَبْ لِی مِن لَّدُنکَ وَلِیّاً
ترجمه :
( پروردگارا ! ) من از بستگانم بعد از خود بیمناکم ( چرا که در ایشان شایستگی و بایستگی به دست گرفتن کار و بار دین را نمیبینم ) و همسرم هم از اوّل نازا بوده است ؛ پس از فضل خویش جانشینی به من ببخش .
توضیحات :
« الْمَوَالِیَ » : ورثه ( نگا : نساء / 33 ) . عصبه ، یعنی خویشاوندان شخص از سوی پدر . در اینجا مراد ورثه و به ویژه عموزادگان شَرور و ناباب است . « عَاقِراً » : عقیم . نازا . « وَلِیّ » : عهدهدار امور . مراد پسر است .
سوره مریم آیه 6
متن آیه :
یَرِثُنِی وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیّاً
ترجمه :
از من ( دین و دانش ) و از آل یعقوب ( ثروت و قدرت ) ارث ببرد ، و او را پروردگارا ( در گفتار و کردار ) مورد رضایت گردان .
توضیحات :
« یَرِثُنِی وَ یَرِثُ . . . » : مراد ارث معنوی ، یعنی دین و دانش و نبوّت است ( نگا : اعراف / 169 ، فاطر / 32 ، شوری / 14 ) . برخی ترکه زکریّا را عِلْم و نبوّت ، و میراث آل یعقوب و دارائی و شاهی میدانند . « ءَالِ یَعْقُوبَ » : مراد فرزندان یعقوب است که بسیاری از آنان مفتخر به خِلعت نبوّت شده و انبیاء بنیاسرائیل بودهاند . « رَضِیّاً » : مورد رضایت . فعیل به معنی مَفْعول ، یعنی ( مَرْضِیّ ) است .
سوره مریم آیه 7
متن آیه :
یَا زَکَرِیَّا إِنَّا نُبَشِّرُکَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ یَحْیَى لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِیّاً
ترجمه :
ای زکریّا ! ما تو را به پسری مژده میدهیم که نام او یحیی است و پیش از این کسی را همنام او نکردهایم ( و شبیه او در صفات فضل و کمال و تقوا و صلاح نیافریدهایم ) .
توضیحات :
« سَمِیّاً » : همنام . مشترک در اسم . شبیه و نظیر ( نگا : مریم / 65 ) .
سوره مریم آیه 8
متن آیه :
قَالَ رَبِّ أَنَّى یَکُونُ لِی غُلَامٌ وَکَانَتِ امْرَأَتِی عَاقِراً وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْکِبَرِ عِتِیّاً
ترجمه :
( زکریّا ) گفت : پروردگارا ! چگونه مرا پسری خواهد بود با این که همسرم نازا است و من نیز به غایتِ پیری رسیدهام و افتاده و فرتوت شدهام ؟
توضیحات :
« أَنَّیا » : چگونه ؟ این پرسش ناشی از شعف و خوشحالی از قُدوم فرزند است که زکریّا میخواهد با شیوه و نحوه تولّد آشنا شود و بفهمد که آیا خدا او و همسرش را به سن جوانی برمیگرداند و آن گاه چنین کاری صورت میپذیرد یا جز این . « عِتِیّاً » : مصدری از ماده ( عُتُوّ ) است ، به غایت پیر شدن و خشکیده و افتاده گشتن .
سوره مریم آیه 9
متن آیه :
قَالَ کَذَلِکَ قَالَ رَبُّکَ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ وَقَدْ خَلَقْتُکَ مِن قَبْلُ وَلَمْ تَکُ شَیْئاً
ترجمه :
فرمود : ( مطلب ) همین گونه است ( که پیام داده است ) . پروردگار تو گفته است این کار برای من ( که خدایم ، و از هیچ ، همه چیز را آفریدهام ، و از جمله خودِ ) تو را که قبلاً هیچ نبودی ، هستی بخشیدهام ، آسان است .
توضیحات :
« هَیِّنٌ » : آسان . ساده .
سوره مریم آیه 10
متن آیه :
قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّی آیَةً قَالَ آیَتُکَ أَلَّا تُکَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَ لَیَالٍ سَوِیّاً
ترجمه :
( زکریّا ) گفت : پروردگارا ! نشانهای ( دالّ بر تحقّق این مژده ) برایم بگذار . ( خدا به او ) فرمود : نشانه ( حصول آرزوی ) تو این است که سه شبانهروز تمام نمیتوانی با مردم سخن بگوئی ، با وجود این که تو ( از لحاظ اعضاء و حواسّ ) سالم و تندرست خواهی بود .
توضیحات :
« ءَایَةً » : علامت . نشانه . « أَلاّ تُکَلِّمَ النَّاسَ . . . » : این که زبانت بند میآید و قدرت تکلّمِ با مردم را نخواهی داشت . « ثَلاثَ لَیالٍ » : سه شب . مراد سه شبانهروز است ( نگا : آلعمران / 41 ) . « سَوِیّاً » : سالم و متعادل . حال ضمیر فاعلی مستتر در فعل ( تُکَلِّمَ ) است .
سوره مریم آیه 11
متن آیه :
فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ فَأَوْحَى إِلَیْهِمْ أَن سَبِّحُوا بُکْرَةً وَعَشِیّاً
ترجمه :
بعد ( از این بشارت ، زکریّا ) از محراب ( عبادت ) بیرون آمد و به پیش قوم خود رفت و با رمز و اشاره بدیشان گفت : بامدادان و شامگاهان ( به شکرانه این نعمت که در سرنوشت آینده همه شما تأثیر بسزا دارد ) به تسبیح و تقدیس ( خدا ) بپردازید .
توضیحات :
« الْمِحْرَابِ » : خلوتکده عبادت که معمولاً در صدر منزل و بالاتر از نقاط دیگر است ( نگا : ص / 21 ) . حجرهای در اوّل معبد . « بُکْرَةً » : بامدادان . صبحگاهان . « عَشِیّاً » : شامگاهان . شبانگاهان .
سوره مریم آیه 12
متن آیه :
یَا یَحْیَى خُذِ الْکِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَیْنَاهُ الْحُکْمَ صَبِیّاً
ترجمه :
( هنگامی که یحیی متولّد شد و بزرگ گردید و به سن رشد رسید ، خطاب بدو گفتیم : ) ای یحیی ! کتاب ( تورات ) را با قوّت و ( قدرتِ هرچه تمامتر ) برگیر ( و با جدّ و جهدِ هرچه بیشتر بدان عمل کن ) . ما در کودکی بدو بینش ( دینی و فهم احکام الهی موجود در تورات ) دادیم .
توضیحات :
« خُذْ » : برگیر . مراد عمل کردن و اجرا نمودن است ( نگا : اعراف / 171 ) . « الْکِتَاب » : مراد تورات است . « الْحُکْمَ » : رجاحت عقل و درایت اسرار شریعت . در اینجا مراد فهم تورات و درک احکام آن است . « صَبِیّاً » : در حالی که کودک بود .
سوره مریم آیه 13
متن آیه :
وَحَنَاناً مِّن لَّدُنَّا وَزَکَاةً وَکَانَ تَقِیّاً
ترجمه :
و از فضل خود ، بدو مهر و محبّت فراوان دادیم ( و بر رحم و عطوفت عظیمش سرشتیم ) و برکت و پاکی نصیبش کردیم ، و او پرهیزگار ( به بار آمد ) و متّقی بود .
توضیحات :
« حَنَاناً » : مهر و محبّت . رحم و عطوفت . عطف است بر ( الْحُکْمَ ) . « زَکَاةً » : برکت . یعنی او مبارک بود . پاکی و طهارت .
سوره مریم آیه 14
متن آیه :
وَبَرّاً بِوَالِدَیْهِ وَلَمْ یَکُن جَبَّاراً عَصِیّاً
ترجمه :
و او نسبت به پدر و مادرش نیک رفتار و نیکوکار بود و زورگو و سرکش نبود .
توضیحات :
« بَرّاً » : بسیار نیکوکار و نیک رفتار . عطف است بر ( تَقِیّاً ) . « جَبّاراً » : زورگو . متکبّری که خویشتن را بالاتر از آن بداند که حق را بپذیرد و بدان اقرار کند . « عَصِیّاً » : طغیانگر و سرکش .
سوره مریم آیه 15
متن آیه :
وَسَلَامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَیَوْمَ یَمُوتُ وَیَوْمَ یُبْعَثُ حَیّاً
ترجمه :
درودش باد ( در سراسر زندگی ) آن روز که متولّد شده است ، و آن روز که میمیرد ، و آن روز که زنده و برانگیخته میشود .
توضیحات :
« وَ سَلامٌ عَلَیْهِ » : درودش باد . سالم و در امان خواهد بود از اذیّت و آزار و هول و هراس تمام مراحل زندگی . « حَیّاً » : زنده . حال است و جنبه تأکید دارد .
سوره مریم آیه 16
متن آیه :
وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ مَرْیَمَ إِذِ انتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَکَاناً شَرْقِیّاً
ترجمه :
( ای پیغمبر ! ) در کتاب ( آسمانی قرآن ، اندکی ) از مریم سخن بگو : آن هنگام که در ناحیه شرقی ( بیتالمقدّس برای فراغت عبادت ) از خانوادهاش کناره گرفت .
توضیحات :
« إِنتَبَذَتْ » : کناره گرفت . گوشهگیری کرد .
سوره مریم آیه 17
متن آیه :
فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَاباً فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَراً سَوِیّاً
ترجمه :
و پردهای میان خود و ایشان افکند ( تا خلوتکدهاش از هر نظر برای عبادت آماده باشد ، در این هنگام ) ما جبریل ( فرشته ) خویش را به سوی او فرستادیم و جبریل در شکل انسان کامل خوش قیافهای بر مریم ظاهر شد .
توضیحات :
« رُوحَنَا » : روح متعلّق به خود . مراد از روح ، جبریل است ( نگا : شعراء / 193 ) . « تَمَثَّلَ » : مجسّم گردید . پدیدار شد . « سَوِیّاً » : ( نگا : مریم / 10 ) .
سوره مریم آیه 18
متن آیه :
قَالَتْ إِنِّی أَعُوذُ بِالرَّحْمَن مِنکَ إِن کُنتَ تَقِیّاً
ترجمه :
( مریم لرزان و هراسان ) گفت : من از ( سوء قصد ) تو ، به خدای مهربان پناه میبرم . اگر پرهیزگار هستی ( بترس که من به خدا پناه برده و او کس بیکسان است ) .
توضیحات :
« إِن کُنتَ تَقِیّاً » : اگر پرهیزگار هستی . با توجّه بدین معنی ، جزای شرط محذوف و از سیاق پیدا است . تو پرهیزگار نیستی . چرا که بدون اجازه به حجره عبادتگاه او درآمده است . در این صورت ، واژه ( إِنْ ) حرف نفی و به معنی ( ما ) است .
سوره مریم آیه 19
متن آیه :
قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ لَکِ غُلَاماً زَکِیّاً
ترجمه :
( جبریل ) گفت : ( مترس که من یکی از فرشتگان یزدانم و ) پروردگارت مرا فرستاده است تا ( سبب شوم و ) به تو پسر پاکیزهای ( از نظر خلق و خوی و جسم و جان ) ببخشم .
توضیحات :
« زَکِیّاً » : پاک از لحاظ ظاهری و معنوی . بزرگ شونده بر خیر و صلاح .
سوره مریم آیه 20
متن آیه :
قَالَتْ أَنَّى یَکُونُ لِی غُلَامٌ وَلَمْ یَمْسَسْنِی بَشَرٌ وَلَمْ أَکُ بَغِیّاً
ترجمه :
( مریم ) گفت : چگونه پسری خواهم داشت ، در حالی که انسانی ( از راه حلال ) با من نزدیکی نکرده است ، و زناکار هم نبودهام ؟ !
توضیحات :
« لَمْ یَمْسَسْنِی » : به من دست نزده است . مراد نزدیکی زناشوئی است . « بَغِیّاً » : زناکار . این واژه وصف غالبی است برای زنان ، مثل عاقر و حائض .
سوره مریم آیه 21
متن آیه :
قَالَ کَذَلِکِ قَالَ رَبُّکِ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ وَلِنَجْعَلَهُ آیَةً لِلنَّاسِ وَرَحْمَةً مِّنَّا وَکَانَ أَمْراً مَّقْضِیّاً
ترجمه :
( جبریل ) گفت : همان گونه است ( که بیان داشتی . امّا ) پروردگار تو گفته است این ( کار ، یعنی دادن فرزند بدون پدر ) برای من آسان است . ( انجام این امر ) به خاطر آن است که ( میخواهیم ) او را معجزهای برای مردمان کنیم ، و ( وی را برای بندگان مخلص ) رحمتی از سوی خود سازیم . دیگر کار انجام یافته است ( و جائی برای بحث و گفتگو نمانده است ) .
توضیحات :
« أَمْراً مَّقْضِیّاً » : کاری است که حکم آن صادر و خاتمه پذیرفته است . کار مقدّر گشته و شدنی است .
سوره مریم آیه 22
متن آیه :
فَحَمَلَتْهُ فَانتَبَذَتْ بِهِ مَکَاناً قَصِیّاً
ترجمه :
( مشیّت خدا تحقّق یافت و مریم ) بدو باردار شد و با جنین ( خود عیسی ) در مکان دوردستی گوشه گرفت .
توضیحات :
« بِهِ » : حرف ( ب ) برای ملابسه و مصاحبه است ، یعنی متلبّسه بِهِ ( نگا : مؤمنون / 20 ) . « قَصِیّاً » : دور افتاده . بعید .
سوره مریم آیه 23
متن آیه :
فَأَجَاءهَا الْمَخَاضُ إِلَى جِذْعِ النَّخْلَةِ قَالَتْ یَا لَیْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هَذَا وَکُنتُ نَسْیاً مَّنسِیّاً
ترجمه :
درد زایمان او را به کنار تنه خرمابنی کشاند ( تا هم بدان تکیه زند و هم خویشتن را از دید مردمان پنهان دارد . اندیشید که خانوادهاش و خویشان و بیگانگان نسبت بدو چه خواهند گفت . اندوه و هراس سراسر وجود پاک او را فرا گرفت . گریان و نالان ) گفت : کاش ! پیش از این مرده بودم و چیز ناقابل فراموش شدهای بودم .
توضیحات :
« أَجَآءَهَا » : وادار و ناچارش کرد . او را پناهنده کرد . فعل ماضی باب افعال است از ماده ( جآءَ ، یَجیءُ ) . « الْمَخَاضُ » : درد زایمان . تکان خوردن بچّه در شکم هنگام ولادت . از ماده ( مَخْض ) است . « جِذْعِ » : تنه . ساقه . « النَّخْلَةِ » : خرمابن . درخت خرما . « نَسْیاً » : چیز ناچیز و ناقابلی که در خور توجّه نبوده و چه بسا از یادها فراموش شود . مصدر است و به معنی اسم مفعول . « مَنسِیّاً » : فراموش شده . از یاد رفته . متروک .
سوره مریم آیه 24
متن آیه :
فَنَادَاهَا مِن تَحْتِهَا أَلَّا تَحْزَنِی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیّاً
ترجمه :
( جبرئیل ) از پائین او ، وی را صدا زد ( و گفت که از تنهائی و نبودن خوردنی و نوشیدنی ، و از این که مردم چه خواهند گفت ) غمگین مباش . پروردگارت پائین ( تر از ) تو چشمهای پدید آورده است ( و روانش کرده است ) .
توضیحات :
« نَادَاهَا » : او را صدا زد . فاعل جبرئیل است . برخی آن را عیسی میدانند که از درون شکم ، مادر خود را ندا داده است . « مِن تَحْتِهَا » : از مکان پائین و زیرین او . « تَحْتَکِ » : زیرین و پائین تو . « سَرِیّاً » : چشمه . رودخانه کوچک . پیدایش این آب ، نخستین نشانه دالّ بر پاکی و کرامت مریم بود . از ماده ( سَری ، یَسْری ) . انسان والامقام که مراد عیسی است . یا از ماده ( سَرا ، یَسْرُو ) . « قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیّاً » : خداوند پائینتر از مکان تو چشمهای یا رودخانهای پدیدار کرده است . خداوند از تو بزرگواری را به وجود میآورد .
سوره مریم آیه 25
متن آیه :
وَهُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جَنِیّاً
ترجمه :
تنه خرمابن را بجنبان و بتکان ، تا خرمای نورس دست چینی بر تو فرو افکَنَد .
توضیحات :
« هُزِّی » : تکان بده . بجنبان . « رُطَباً » : خرمای تازه و نورس . « جَنِیّاً » : دست چین . میوهای که برگزیده شود و با دست کنده شود . مراد میوه نورس و مرغوب است . فَعیل به معنی مَفْعُول است . به بار نشستن درخت خرما و رسیدن فوری میوه آن ، دومین نشانه دالّ بر پاکی و کرامت مریم بود .
سوره مریم آیه 26
متن آیه :
فَکُلِی وَاشْرَبِی وَقَرِّی عَیْناً فَإِمَّا تَرَیِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَداً فَقُولِی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَنِ صَوْماً فَلَنْ أُکَلِّمَ الْیَوْمَ إِنسِیّاً
ترجمه :
پس ( از این خرمای شیرین ) بخور و ( از آن آب گوارا ) بیاشام و ( به این فرزند دلبند و معجزه خداوند ) چشم را روشن دار ، و هرگاه کسی را دیدی ( و در این زمینه از تو توضیح خواست با اشاره بدو بفهمان و ) بگو : که من برای خدای مهربان روزه ( سکوت و خودداری از گفتار ) نذر کردهام ، و به همین دلیل امروز با انسانی سخن نمیگویم .
توضیحات :
« قَرِّی عَیْناً » : چشمت را روشن دار . شاد باش . « قُولِی » : بگو . مراد از گفتن ، اشاره کردن و فهماندن است . « صَوْماً » : روزه . مراد روزه سکوت است که در شرع اسلام منسوخ گشته است و مشروع نیست . « إِنسِیّاً » : مفرد اسم جنس جمعی ( إِنس ) به معنی انسان است .
سوره مریم آیه 27
متن آیه :
فَأَتَتْ بِهِ قَوْمَهَا تَحْمِلُهُ قَالُوا یَا مَرْیَمُ لَقَدْ جِئْتِ شَیْئاً فَرِیّاً
ترجمه :
مریم او را در آغوش گرفت و پیش اقوام و خویشان خود برد . آنان گفتند : ای مریم ! عجب کار زشتی کردهای !
توضیحات :
« تَحْمِلُهُ » : در حالی که او را برداشته بود . « فَرِیّاً » : بسیار زشت و عجیب . کار نادرست و نابجا .
سوره مریم آیه 28
متن آیه :
یَا أُخْتَ هَارُونَ مَا کَانَ أَبُوکِ امْرَأَ سَوْءٍ وَمَا کَانَتْ أُمُّکِ بَغِیّاً
ترجمه :
ای خواهر هارون ! نه پدر تو مرد بدی بود ، و نه مادرت زن بدکارهای !
توضیحات :
« هَارُونَ » : مراد هارون برادر موسی است که یکی از پیغمبران خدا بوده و مریم از نسل او است . این که با وجود فاصله صدها سال ، قرآن فرموده است : ( یَآ أُخْتَ هَارُونَ ) این اصطلاح زبان عربی است . مثلاً عربها میگویند : یا أَخَا الْعَرَبِ . یا أَخا تَمیمٍ . پس مراد این میشود که : یا سُلالَةَ هَارُونَ النَّبِیِّ التَّقِیِّ الْوَرِعِ . « أُمُّکِ » : ( نگا : آلعمران / 35 ) .
سوره مریم آیه 29
متن آیه :
فَأَشَارَتْ إِلَیْهِ قَالُوا کَیْفَ نُکَلِّمُ مَن کَانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیّاً
ترجمه :
( مریم ) اشاره بدو ( یعنی نوزادش عیسی ) کرد ( و گفت با او حرف بزنید ) . گفتند : ما چگونه با کودکی که در گهواره است سخن بگوئیم ؟
توضیحات :
« الْمَهْدِ » : گهواره . « صَبِیّاً » : کودک . حال است .
سوره مریم آیه 30
متن آیه :
قَالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتَانِیَ الْکِتَابَ وَجَعَلَنِی نَبِیّاً
ترجمه :
( هنگامی که عیسی سخن ایشان را شنید ) گفت : من بنده خدایم ، برای من کتاب ( آسمانی انجیل ) را خواهد فرستاد و مرا پیغمبر خواهد کرد .
توضیحات :
« ءَاتَانِیَ » و « جَعَلَنِی » : استعمال فعل ماضی به خاطر وقوع قطعی کار در آینده نزدیک است که انگار رخ داده است . یا این که به اعتبار سبقت آن در قضا و قدر الهی است .
سوره مریم آیه 31
متن آیه :
وَجَعَلَنِی مُبَارَکاً أَیْنَ مَا کُنتُ وَأَوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ مَا دُمْتُ حَیّاً
ترجمه :
و مرا - در هر کجا که باشم - شخص پربرکت و سودمندی ( برای مردمان ) مینماید ، و مرا به نماز خواندن و زکات دادن - تا وقتی که زنده باشم - سفارش میفرماید .
توضیحات :
« مَادُمْتُ حَیّاً » : مادام که زنده باشم .
سوره مریم آیه 32
متن آیه :
وَبَرّاً بِوَالِدَتِی وَلَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّاراً شَقِیّاً
ترجمه :
و ( مرا سفارش میفرماید ) به نیکی و نیکرفتاری در حق مادرم . و مرا ( نسبت به مردم ) زورگو و بدرفتار نمیسازد .
توضیحات :
« بَرّاً » : نیکرفتار ( نگا : مریم / 14 ) . « شَقِیّاً » : سختگیر . بد رفتار . بدبخت .
سوره مریم آیه 33
متن آیه :
وَالسَّلَامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدتُّ وَیَوْمَ أَمُوتُ وَیَوْمَ أُبْعَثُ حَیّاً
ترجمه :
و سلام ( خدا ) بر من است ( در سراسر زندگی ، ) آن روز که متولّد شدهام ، و آن روز که میمیرم ، و آن روز که زنده و برانگیخته میشوم !
توضیحات :
« وَالسَّلامُ عَلَیَّ » : ( نگا : مریم / 15 ) .
سوره مریم آیه 34
متن آیه :
ذَلِکَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذِی فِیهِ یَمْتَرُونَ
ترجمه :
این است عیسی پسر مریم ، ( با این صفات و خصالی که گذشت ) . این ، سخن راستین درباره او است ، سخن راستینی که در آن تردید میکنند .
توضیحات :
« ذلِکَ » : این موصوف به صفات جلیله و خصال حمیده . مبتدا است و خبر آن ( عیسی ) است . « قَوْلَ الْحَقِّ » : سخن راستین ( نگا : آلعمران / 59 و 60 ) . اضافه موصوف به صفت است . گفتار خدا . عیسی پدیده فرمان واژه ( کُنْ ) الله است . نصب ( قَوْلَ ) بدان علّت است که مفعول فعل محذوف است و تقدیر چنین است : أقُولُ لَکُمْ فیهِ قَوْلَ الْحَقِّ . یا حال است و تقدیر چنین میگردد : حالُ کَوْنِ عِیسی کَلِمَةُ اللهِ . یا این که نصب آن بنا بر مدح است . « یَمْتَرُونَ » : شکّ و تردید میکنند . اختلاف میورزند .
سوره مریم آیه 35
متن آیه :
مَا کَانَ لِلَّهِ أَن یَتَّخِذَ مِن وَلَدٍ سُبْحَانَهُ إِذَا قَضَى أَمْراً فَإِنَّمَا یَقُولُ لَهُ کُن فَیَکُونُ
ترجمه :
سزاوار خداوند نیست که فرزندی داشته باشد . او منزّه ( از اتّخاذ و انتخاب فرزند ، و به دور از این گونه عیبها و نقصها ) است . هرگاه اراده پدید آوردن چیزی و انجام کاری کند ، تنها کافی است راجع بدان بگوید : بشو ! و میشود . ( پس چنین قادر متعالی هرگز نیازی به فرزند ندارد ) .
توضیحات :
« قَضَیا » : اراده کرد .
سوره مریم آیه 36
متن آیه :
وَإِنَّ اللَّهَ رَبِّی وَرَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیمٌ
ترجمه :
و تنها خداوند ، پروردگار من و پروردگار شما است ، پس او را پرستش کنید ( و بس ) . این است راه راست ( و درست منتهی به نجات و سعادت ) .
توضیحات :
« هذا » : این راهی که شما را بدان دعوت کردم ( نگا : زخرف / 63 و 64 ) .
سوره مریم آیه 37
متن آیه :
فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِن بَیْنِهِمْ فَوَیْلٌ لِّلَّذِینَ کَفَرُوا مِن مَّشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیمٍ
ترجمه :
سپس ( با وجود این همه تأکید عیسی بر توحید و یکتاپرستی ، و روشنی کار او ) گروهها ( و دستههای یهودیان و مسیحیان ) در میان خود راههای مختلفی را در پیش گرفتند ( و عقائد گوناگونی درباره مسیح ابراز داشتند ) . وای به حال کافران ! ( چون ایشان ) در هنگامه روز بزرگ ( قیامت چه خواهند دید و چه خواهند کشید ! ) .
توضیحات :
« الأحْزَابُ » : گروهها و دستهها . مراد فرق مختلف یهودیان و مسیحیان است . « وَیْلٌ » : هلاک و نابودی . وای . « مَشْهَدِ » : صحنه قیامت . هنگامه رستاخیز . حضور یافتن . گواهی . جایگاه گواهی پیغمبران و فرشتگان و اعضاء انسان ، بر اعمال بندگان ( نگا : غافر / 51 ) .
سوره مریم آیه 38
متن آیه :
أَسْمِعْ بِهِمْ وَأَبْصِرْ یَوْمَ یَأْتُونَنَا لَکِنِ الظَّالِمُونَ الْیَوْمَ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ
ترجمه :
( کافران انگار در این جهان کر و کورند ، ولی ) در آن روز که به پیش ما میآیند ، چه گوش شنوا و چه چشم بینائی پیدا میکنند ( امّا چه فایده که آن روز کار از کار گذشته است و وقت حساب و کتاب فرا رسیده است ) ولیکن ستمکاران ، امروزه ( که جهان کسب و عمل و اندوختن و توختن است ) در گمراهی آشکاری بسر میبرند .
توضیحات :
« أَسْمِعْ بِهِمْ وَ أَبْصِرْ » : چه شنوا و چه بینایند . فعل تعجّب میباشند . یعنی ستمکاران در قیامت همه چیز را چنان که هست میدانند ، برعکس دنیا که بیخبر از حقایق بودند . « الْیَوْمَ » : امروز . مراد جهان فعلی یا دنیای عاجل است .
سوره مریم آیه 39
متن آیه :
وَأَنذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِیَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِی غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ
ترجمه :
( ای پیغمبر ! ) ظالمان را از روز حسرت ( که رستاخیز است ) بترسان . آن هنگامی که کار از کار میگذرد و ( همهچیز دنیا پایان میگیرد و وقت حساب و کتاب فرا میرسد ، و ستمکاران میبینند که ) ایشان در غفلت ( عمر گرانمایه را ) بسر بردهاند و ( به قیامت و بهشت و دوزخی ) ایمان نداشتهاند .
توضیحات :
« یَوْمَ الْحَسْرَةِ » : روز قیامت است که هنگام پشیمان شدن و فسوسا و دریغا گفتن است و آه کشیدن و تأسّف خوردن که : نکردیم کاری که امروز ما را به کار آید . « إِذْ قُضِیَ الأمْرُ » : آن گاه که کار دنیا پایان میگیرد ( نگا : انعام / 31 و زمر / 56 ) . آن گاه که به حساب همگان رسیدگی میگردد و نیکان رهسپار بهشت و بدان رهسپار دوزخ میشوند .
سوره مریم آیه 40
متن آیه :
إِنَّا نَحْنُ نَرِثُ الْأَرْضَ وَمَنْ عَلَیْهَا وَإِلَیْنَا یُرْجَعُونَ
ترجمه :
ما وارث ( اصلی ) زمین و همه کسانی هستیم که بر روی آن زندگی میکنند ، و ( همگان ) به سوی ما برگردانده میشوند .
توضیحات :
« نَرِثُ » : به ارث میبریم . مراد این است که اموال مردمان و خود ایشان ، جاویدان نیست و مالک اصلی خدا است .
سوره مریم آیه 41
متن آیه :
وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّهُ کَانَ صِدِّیقاً نَّبِیّاً
ترجمه :
در کتاب ( قرآن ، برای مردمان ، گوشهای از سرگذشت ) ابراهیم را بیان کن . او بسیار راست کردار و راست گفتار و پیغمبر ( یزدان دادار ) بود .
توضیحات :
« أُذْکُرْ فِی الْکِتابِ » : آنچه در قرآن راجع به ابراهیم است بر خوان . « صِدِّیقاً » : کسی که بسیار تصدیق کننده حق باشد . راستکار و راستگو ( نگا : نساء / 69 ) .
سوره مریم آیه 42
متن آیه :
إِذْ قَالَ لِأَبِیهِ یَا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مَا لَا یَسْمَعُ وَلَا یُبْصِرُ وَلَا یُغْنِی عَنکَ شَیْئاً
ترجمه :
هنگامی ( را بیان دار ) که ( محترمانه ) به پدرش گفت : ای پدر ! چرا چیزی را پرستش میکنی که نمیشنود و نمیبیند و اصلاً شرّ و بلائی از تو به دور نمیدارد ؟
توضیحات :
« لا یُغْنِی عَنکَ شَیْئاً » : هیچ گونه مشکلی را برای تو حل نمیکند و اصلاً شرّ و بلائی از تو به دور نمیدارد . واژه ( شَیْئاً ) مفعول به و یا این که مفعول مطلق است .
سوره مریم آیه 43
متن آیه :
یَا أَبَتِ إِنِّی قَدْ جَاءنِی مِنَ الْعِلْمِ مَا لَمْ یَأْتِکَ فَاتَّبِعْنِی أَهْدِکَ صِرَاطاً سَوِیّاً
ترجمه :
ای پدر ! دانشی ( از طریق وحی الهی ) نصیب من شده است که بهره تو نگشته است ، بنابراین از من پیروی کن تا تو را به راه راست رهنمود کنم .
توضیحات :
« صِراطاً سَوِیّاً » : راه راست و درستی که منتهی به بهشت میگردد .
سوره مریم آیه 44
متن آیه :
یَا أَبَتِ لَا تَعْبُدِ الشَّیْطَانَ إِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِیّاً
ترجمه :
ای پدر ! اهریمن را پرستش مکن که اهریمن پیوسته در برابر ( فرمان خداوند ) رحمان سرکش بوده و هست .
توضیحات :
« لا تَعْبُدِ الشَّیْطَانَ » : مراد از پرستیدن شیطان ، اطاعت از او در کار و بار زندگی ، و از جمله در امر بتپرستی است ( نگا : سبأ / 41 و یس / 60 ) . « عَصِیّاً » : سرکش . نافرمان .
سوره مریم آیه 45
متن آیه :
یَا أَبَتِ إِنِّی أَخَافُ أَن یَمَسَّکَ عَذَابٌ مِّنَ الرَّحْمَن فَتَکُونَ لِلشَّیْطَانِ وَلِیّاً
ترجمه :
ای پدر ! من از این میترسم که عذاب سختی از سوی خداوند مهربان گریبانگیر تو شود ( که آتش دوزخ است ) و آن گاه همدم شیطان ( در نفرین یزدان و عذاب سوزان ) شوی .
توضیحات :
« وَلِیّاً » : دوست . همدم .
سوره مریم آیه 46
متن آیه :
قَالَ أَرَاغِبٌ أَنتَ عَنْ آلِهَتِی یَا إِبْراهِیمُ لَئِن لَّمْ تَنتَهِ لَأَرْجُمَنَّکَ وَاهْجُرْنِی مَلِیّاً
ترجمه :
( پدر ابراهیم برآشفت و ) گفت : آیا تو ای ابراهیم از خدایان من رویگردانی ؟ ! اگر ( از این کار یکتاپرستی و ناسزاگوئی درباره بتان ) دست نکشی ، حتماً تو را سنگسار میکنم . برو برای مدّت مدیدی از من دور شو ( تا آتش کینه و خشمم فروکش کند ، و دست به خون تو نیالایم ) .
توضیحات :
« رَاغِبٌ . . . عَنْ » : رویگردان از . بیزار از . « أُهْجُرْنِی » : مرا رها کن و از پیش من برو . « مَلِیّاً » : مدّت طولانی . از واژه ( مَلاوَة ) به معنی زمان دراز . در این صورت ظرف است ، یا صفت مصدر محذوف است . این واژه را به معنی ( سالم ) نیز معنی کردهاند ، که در این صورت حال است . « أُهْجُرْنِی مَلِیّاً » : مدّتهای مدید از پیش من برو . برای همیشه از من دور شو . سالم از پیش من برو .
سوره مریم آیه 47
متن آیه :
قَالَ سَلَامٌ عَلَیْکَ سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبِّی إِنَّهُ کَانَ بِی حَفِیّاً
ترجمه :
( ابراهیم به آرامی و مهربانی ) گفت : ( پدر ) خداحافظ ! من از پروردگارم برای تو آمرزش خواهم خواست . چرا که او نسبت به من بسیار عنایت و محبّت دارد .
توضیحات :
« سَلامٌ عَلَیْکَ » : خداحافظ . سلام در چنین مواردی برای تودیع و متارکه است ( نگا : قصص / 55 ، رخرف / 89 ، فرقان / 63 ) . « حَفِیَّاً » : گرم و مهربان . مبالغه کننده در پرسش از حال کسی و عنایت بدو ( نگا : اعراف / 187 ) .
سوره مریم آیه 48
متن آیه :
وَأَعْتَزِلُکُمْ وَمَا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَأَدْعُو رَبِّی عَسَى أَلَّا أَکُونَ بِدُعَاء رَبِّی شَقِیّاً
ترجمه :
و از شما ( ای پدر ! و ای قوم بتپرست ! ) و از آنچه بجز خدا میپرستید کنارهگیری و دوری میکنم ، و تنها پروردگارم را میپرستم . امید است در پرستش پروردگارم ( طاعت و عبادت من پذیرفته شود و ) بدبخت و نومید نگردم .
توضیحات :
« تَدْعُونَ » : عبادت میکنید . به کمک میطلبید و به فریاد میخوانید . « أَدْعُو » : میپرستم . به فریاد میخوانم . الف زائدی در رسمالخطّ قرآنی دارد . « بِدُعَآءِ » : در پرستش . در به کمک طلبیدن . حرف ( بِ ) به معنی ( فی ) است . « شَقِیّاً » : ( نگا : مریم / 4 ) . معنی دیگر آیه : من از شما ( پدر ، و قوم بتپرست ) و از آنچه بجز خدا میپرستید ، کنارهگیری میکنم ، و تنها پروردگارم را به فریاد میخوانم . امید است که دعای من در پیشگاه پروردگارم بیپاسخ نماند .
سوره مریم آیه 49
متن آیه :
فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَمَا یَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ وَکُلّاً جَعَلْنَا نَبِیّاً
ترجمه :
هنگامی که از آنان و از چیزهائی که بجز خدا میپرستیدند ، کنارهگیری کرد ( و از میان ایشان هجرت نمود ) ، ما بدو اسحاق و ( از اسحاق ) یعقوب بخشیدیم ، و هر یک از آنان را پیغمبر بزرگی کردیم .
توضیحات :
« وَهَبْنا لَهُ إسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ » : اسحاق پسر ابراهیم بوده و یعقوب فرزند اسحاق و نوه ابراهیم است . این هم مژده دیگری به ابراهیم بود که پسرش اسحاق ، دارای فرزند خواهد بود . « کُلاًّ » : هر یک از اسحاق و یعقوب . هر یک از ابراهیم و اسحاق و یعقوب . این واژه مفعول اوّل فعل ( جَعَلْنَا ) و بر آن مقدّم شده است .
سوره مریم آیه 50
متن آیه :
وَوَهَبْنَا لَهُم مِّن رَّحْمَتِنَا وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِیّاً
ترجمه :
و رحمت خویش را شامل ایشان کردیم ( و در پرتو آن به خیر و خوبی دنیا و آخرت رسیدند ) و آنان را نیکونام و بلندآوازه کردیم .
توضیحات :
« مِن رَّحْمَتِنَا » : رحمت خود را . برخی از رحمت خود را . در پرتو رحمت خود خیر و خوبی دنیا و آخرت را بهره ایشان کردیم . « لِسَانَ » : زبان . در اینجا مراد کلام و گفتار است . عربها گاهی اندام را بر چیزی اطلاق میکنند که از آن عضو صادر میشود . از قبیل : یَد ، بر قدرت و عطاء ( نگا : فتح / 10 ، ص / 45 ) . قَدَم ، بر فضل و برتری ( نگا : یونس / 2 ) . لِسَان ، بر کلام ( نگا : ابراهیم / 4 ) . « لِسَانَ صِدْقٍ » : ذکر جمیل . نام نیکو . ( صِدْقٍ ) مصدر است و به هنگام اضافه واژهای بدان ، معنی وصفی دارد و بیانگر زیبائی و نیکوئی مضافِ خود است . از قبیل : رَجُلُ صِدْقٍ . إِمْرَأَةُ صِدْقٍ . قَدَمُ صِدْقٍ . مَقْعَدُ صِدْقٍ . لِسانُ صِدْقٍ . اضافه موصوف به صفتِ خود است ( نگا : یونس / 2 ) . « عَلِیّاً » : والا مقام . صفت ( لِسانَ ) است .
سوره مریم آیه 51
متن آیه :
وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ مُوسَى إِنَّهُ کَانَ مُخْلَصاً وَکَانَ رَسُولاً نَّبِیّاً
ترجمه :
در کتاب ( آسمانی قرآن ) سخن از موسی بگو . کسی که پاک و برگزیده خدا ، و پیغمبری بس والا بود .
توضیحات :
« کَانَ » : بود . تکرار این واژه ، برای تکریم و تفخیم شأن موسی است . « مُخْلَصاً » : کسی که خدا او را از نقائص زدوده و برای خویشتن برگزیده است ( نگا : اعراف / 144 ) . کسی که با تمام وجود از آن خدا و پالوده از شرک است ( نگا : یوسف / 24 ) . « نَبِیّاً » : والا مقام . رفیع . از مصدر ( نُبُوَّة ) به معنی رفعت . خبر دهنده . از ( نَبَأ ) به معنی خبر ؛ یعنی کسی که از سوی خدا ، یکتاپرستی و قوانین الهی را به اطّلاع مردم میرساند . در این صورت ، ذکر دو وصف ( رَسُولاً ) و ( نَبِیّاً ) تنها جنبه تأکید و تعظیم دارد .
سوره مریم آیه 52
متن آیه :
وَنَادَیْنَاهُ مِن جَانِبِ الطُّورِ الْأَیْمَنِ وَقَرَّبْنَاهُ نَجِیّاً
ترجمه :
ما او را از طرف راست کوه طور ندا در دادیم ( و موسی از جانب راست خود ندای ما را شنید ) و او را نزدیک کردیم و با او سخن گفتیم .
توضیحات :
« الأیْمَنِ » : طرف راست . مراد این است که نسبت به موسی ، طرف راست بود والاّ کوه راست و چپ ندارد . صفت ( جانِبِ ) است ( نگا : طه / 80 ) . این واژه به معنی ( مُبارَک ) نیز آمده است . در این صورت میتواند صفت ( جانِبِ ) یا ( الطُّورِ ) باشد . « قَرَّبْنَاهُ نَجِیّاً » : مراد از نزدیک گرداندن ، قرب و منزلت بخشیدن معنوی است ، و ( نَجِیّاً ) فَعیل به معنی مُفاعِل ، یعنی مُناجی است ؛ همچون جَلیس به معنی مُجالِس ، و نَدیم به معنی مُنادِم ، و حال است ( نگا : یوسف / 80 ) .
سوره مریم آیه 53
متن آیه :
وَوَهَبْنَا لَهُ مِن رَّحْمَتِنَا أَخَاهُ هَارُونَ نَبِیّاً
ترجمه :
و ما از روی مرحمت خود ، برادرش هارون را که پیغمبر بود ، بدو دادیم ( و او را دستیار و پشتیبانش کردیم ) .
توضیحات :
« مِن رَّحْمَتِنَا » : به خاطر مرحمت خود . از مرحمت خود . « أَخَاهُ هَارُونَ نَبِیّاً » : واژه ( أَخا ) مفعول و ( هارُونَ ) عطف بیان ، و ( نَبِیّاً ) حال هارون است .
سوره مریم آیه 54
متن آیه :
وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِسْمَاعِیلَ إِنَّهُ کَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَکَانَ رَسُولاً نَّبِیّاً
ترجمه :
در کتاب ( آسمانی قرآن ) از اسماعیل بگو . آن کسی که در وعدههایش راست بود ، و پیغمبر والا مقامی بود .
توضیحات :
« کَانَ رَسُولاً نَّبِیّاً » : ( نگا : مریم / 51 ) .
سوره مریم آیه 55
متن آیه :
وَکَانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ وَکَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِیّاً
ترجمه :
او همواره خانواده خود را به اقامه نماز و دادن زکات دستور میداد ، و در پیشگاه پروردگارش مورد رضایت بود .
توضیحات :
« مَرْضِیّاً » : مورد رضایت . اسم مفعول است .
سوره مریم آیه 56
متن آیه :
وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِدْرِیسَ إِنَّهُ کَانَ صِدِّیقاً نَّبِیّاً
ترجمه :
و در کتاب ( آسمانی قرآن ) از ادریس بگو . او بسیار راستکار و راستگو و پیغمبر بزرگی بود .
توضیحات :
« صِدِّیقاً » : بسیار راست و درست در کردار و گفتار .
سوره مریم آیه 57
متن آیه :
وَرَفَعْنَاهُ مَکَاناً عَلِیّاً
ترجمه :
ما او را به منزلت و مکانت والائی نائل کردیم .
توضیحات :
« رَفَعْنَاهُ » : او را رفعت و منزلت دادیم ( نگا : شرح / 4 ) .
سوره مریم آیه 58
متن آیه :
أُوْلَئِکَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ مِن ذُرِّیَّةِ آدَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَمِن ذُرِّیَّةِ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْرَائِیلَ وَمِمَّنْ هَدَیْنَا وَاجْتَبَیْنَا إِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آیَاتُ الرَّحْمَن خَرُّوا سُجَّداً وَبُکِیّاً
ترجمه :
آنان که پیغمبرانی بودند از سُلاله آدم ، و از فرزندان کسانی که با نوح سوار کشتی کردیم ، و از دودمان ابراهیم و یعقوب ، و از زمره کسانی که آنان را ( به سوی ایمان ) رهنمود و ( برای رسالت آسمانی ) برگزیده بودیم و بدیشان نعمت ( دنیا و آخرت ) داده بودیم ، هر زمان که آیات خداوند مهربان پیش ایشان تلاوت میشد ، سجدهکنان و گریان به خاک میافتادند .
توضیحات :
« أولئِکَ » : آنان . یعنی انبیاء و رُسُل دهگانه مذکور ، از زکریّا تا ادریس : . « إِسْرَآئِیلَ » : یعقوب . « خَرُّوا » : از بالا فروافتادند . به روی افتادند . « سُجَّداً » : جمع ساجِد ، سجدهکنان . « بُکِیّاً » : جمع باکی ، گریهکنان . « سُجَّداً وَ بُکِیّاً » : حال اوّل و دوم هستند .
سوره مریم آیه 59
متن آیه :
فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیّاً
ترجمه :
بعد از آنان ، فرزندان ناخلَفی ( روی کار آمدند و در زمین ) جایگزین شدند که نماز را ( ترک کردند و بهرهمندی از آن را ) هدر دادند و به دنبال ( لذائذ و ) شهوات راه افتادند ، و ( مجازات ) گمراهی ( خود را در دنیا و آخرت ) خواهند دید .
توضیحات :
« خَلَفَ » : جانشین و جایگزین گردید . بعد از ایشان آمدند . « خَلْفٌ » : فرزندان ناشایست و ناصالح . ( خَلْف ) با سکون عینالفعل ، اولاد اَشرار را ، و ( خَلَف ) با فتح عینالفعل ، اولاد اَخیار را میگویند . « غَیّاً » : ضلالت و گمراهی ( نگا : بقره / 256 ) . گاهی مثل اینجا مراد نتیجه گمراهی است که عذاب است . و یا این که در « فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیّاً » : مضاف محذوف است و تقدیر چنین است : « فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ جَزَآءَ غَیٍّ » : ( نگا : فرقان / 68 ) .
سوره مریم آیه 60
متن آیه :
إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحاً فَأُوْلَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا یُظْلَمُونَ شَیْئاً
ترجمه :
مگر آن کسانی که توبه کنند و ( چنان که باید ) ایمان بیاورند و کارهای شایسته کنند . این چنین کسانی وارد بهشت میشوند و کمترین ستمی بدانان نخواهد شد .
توضیحات :
« لا یُظْلَمُونَ شَیْئاً » : هیچ ستمی بدیشان نمیشود . کمترین ظلمی بدیشان نمیشود .
سوره مریم آیه 61
متن آیه :
جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِی وَعَدَ الرَّحْمَنُ عِبَادَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّهُ کَانَ وَعْدُهُ مَأْتِیّاً
ترجمه :
باغهای ماندگاریی و جاودانگیی که خداوند مهربان آن را به بندگان خود وعده داده است و ایشان نادیده بدان ایمان دارند . وعده خدا حتماً تحقّق میپذیرد ( و روزی آنان بهشت خدا را دیده و بدان وارد میگردند ) .
توضیحات :
« جَنَّاتِ عَدْنٍ » : ( نگا : توبه / 72 ) . جنّاتِ بدل از ( الْجَنَّةَ ) در آیه قبلی است . « بِالْغَیْبِ » : حرف ( بِ ) حالیّه و ذوالحال ضمیر ( ها ) است که عائد موصول و محذوف است . یعنی : بهشت را وعده داده است و از دیده ایشان پنهان است . و یا این که حرف ( بِ ) سببیّه است و معنی چنین میشود : به سبب تصدیق غیب و ایمان بدان . « وَعْد » : مصدر و به معنی اسم مفعول ، یعنی مَوْعُود است . « مَأْتِیّاً » : آینده . اسم مفعول و به معنی اسم فاعل است .
سوره مریم آیه 62
متن آیه :
لَا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْواً إِلَّا سَلَاماً وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیهَا بُکْرَةً وَعَشِیّاً
ترجمه :
آنان در آنجا گفتار پوچ و بیهودهای نمیشنوند ، لیکن درود ( یزدان و فرشتگان و مؤمنان ) را ( میشنوند ) ، صبحگاهان و شامگاهان ( و تمام اوان و زمان ) خوراک و طعام ایشان آماده است .
توضیحات :
« إِلاّ سَلاماً » : جز درود را . لیکن درود را . مراد سلام یزدان ( نگا : یس / 58 ) و فرشتگان ( نگا : رعد / 24 ) و مؤمنان ( نگا : ابراهیم / 23 ) است . « بُکْرَةً وَ عَشِیّاً » : صبح و شام . مراد همه اوقات است .
سوره مریم آیه 63
متن آیه :
تِلْکَ الْجَنَّةُ الَّتِی نُورِثُ مِنْ عِبَادِنَا مَن کَانَ تَقِیّاً
ترجمه :
این است بهشتی که ما آن را به بندگان خود - به آن کسانی که پرهیزگار باشند - میدهیم .
توضیحات :
« نُورِثُ مَنْ » : به تملیک کسی در میآوریم که . « تَقِیّاً » : پرهیزگار . خداترس .
سوره مریم آیه 64
متن آیه :
وَمَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّکَ لَهُ مَا بَیْنَ أَیْدِینَا وَمَا خَلْفَنَا وَمَا بَیْنَ ذَلِکَ وَمَا کَانَ رَبُّکَ نَسِیّاً
ترجمه :
ما ( فرشتگان ، بندگان جان و دل بر کف یزدان ) جز به فرمان پروردگارت فرود نمیآئیم ( و به کره زمین گام نمیگذاریم ) . از آن او است آنچه پیش روی ما و آنچه پشت سرِ ما و آنچه میان این دو است و پروردگارت فراموشکار نبوده ( و نیست ) .
توضیحات :
« مَا نَتَنَزَّلُ . . . » : فرود نمیآئیم . مدّتی جبرئیل پیک وحی پیش پیغمبر نیامد . کافران گفتند : پروردگارش او را فراموش کرده است . هنگامی که جبرئیل مجدّدا نازل شد ، علّت تأخیر را پرسید . او آیه فوق را برخواند . « مَا بَیْنَ أَیْدِینَا » : مراد زمان آینده ، یا امکنه و جهات پیش روی ما است . « مَا خَلْفَنَا » : مراد زمان گذشته ، یا امکنه و جهات پشت سر ما است . « مَا بَیْنَ ذلِکَ » : مراد زمان حال ، یا امکنه و جهاتی است که در آن بسر میبریم . « لَهُ مَا بَیْنَ أَیْدِینَا وَ مَا خَلْفَنَا وَ مَا بَیْنَ ذلِکَ » : آینده و گذشته و حال ، و اینجا و آنجا و همهجا ، و دنیا و آخرت و برزخ ، همه متعلّق به ذات پاک پروردگار است . « نَسِیّاً » : رهاکننده . فراموشکار . صیغه مبالغه ناسی است .
سوره مریم آیه 65
متن آیه :
رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیّاً
ترجمه :
پروردگار آسمانها و زمین و آنچه در میان این دو است . پس ( حال که چنین است و همه خطوط بدو منتهی میشود ) تنها او را پرستش کن ، و بر عبادت او بر دوام و شکیبا باش . مگر شبیه و همانندی برای خدا ( که خالق ، رازق ، عالم ، قادر ، حیّ ، قیّوم و . . . باشد ) پیدا خواهی کرد ( تا دست نیاز به سوی او دراز کنی ؟ ) .
توضیحات :
« رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَ . . . » : ( رَبُّ ) بدل از ( رَبُّ ) آیه قبلی است . « إِصْطَبِرْ » : شکیبا باش . بر دوام باش . « سَمِیّاً » : همنام . مثل و مانند . شبیه و نظیر ( نگا : مریم / 7 ، شوری / 11 ) .
سوره مریم آیه 66
متن آیه :
وَیَقُولُ الْإِنسَانُ أَئِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَیّاً
ترجمه :
انسان میگوید : آیا هنگامی که مُردَم ( و فانی شدم ، از گور ) زنده بیرون آورده خواهم شد ؟ !
توضیحات :
« إِذَا مَا » : هر زمان که . « حَیّاً » : زنده . حال است .
سوره مریم آیه 67
متن آیه :
أَوَلَا یَذْکُرُ الْإِنسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ وَلَمْ یَکُ شَیْئاً
ترجمه :
آیا انسان به خاطر نمیآورد که ما او را پیش از این آفریدیم و او اصلاً چیزی نبود ؟ ! ( مگر این واقعیّت را فراموش کرده است که بازآفرینی از نوآفرینی ، و اعاده خلق به وجود در زمان آینده ، از هستی بخشیدن او از عدم در زمان گذشته ، سادهتر است ؟ ) .
توضیحات :
« وَ لَمْ یَکُ شَیْئاً » : در حالی که چیزی نبود . یعنی نیست بود .
سوره مریم آیه 68
متن آیه :
فَوَرَبِّکَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَالشَّیَاطِینَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِیّاً
ترجمه :
سوگند به پروردگارت ، هر آینه کافران را همراه با شیاطین گرد میآوریم و سپس ایشان را گرداگرد دوزخ به زانو درافتاده و ذلیلانه حاضر میسازیم .
توضیحات :
« الشَّیَاطِینَ » : مراد شیاطین قرین و همدم ایشان در دنیا است که آنان را وسوسه میکردند و یا معبودشان بودند . « جِثِیّاً » : جمع جاثی ، به زانو درآمدگان . بر زانو نشستن ایشان ، بر اثر ضعف و زبونی آنان ، و یا برای اهانت بدیشان است . این واژه حال بوده و تصویری از بیچارگی و ناتوانی کافران است .
سوره مریم آیه 69
متن آیه :
ثُمَّ لَنَنزِعَنَّ مِن کُلِّ شِیعَةٍ أَیُّهُمْ أَشَدُّ عَلَى الرَّحْمَنِ عِتِیّاً
ترجمه :
سپس از میان هر گروهی افرادی را بیرون میکشیم ( و پیش از دیگران به دوزخ میاندازیم ) که سرکشتر از همه در برابر خداوند مهربان بودهاند .
توضیحات :
« لَنَنْزِعَنَّ » : قطعاً و مسلّماً بیرون میکشیم و جدا میکنیم ( و پیشاپیش روانه دوزخ میسازیم ) ( نگا : هود / 98 ) . « شِیعَةٍ » : گروه و دسته . جماعت . « عِتِیّاً » : مصدر است و به معنی : تکبّر و تمرّد و سرکشی و طغیان . تمییز است . یا این که جمع عاتی ، به معنی : متمرّدان و سرکشان و طاغیان و یاغیان . حال ( هُمْ ) است .
سوره مریم آیه 70
متن آیه :
ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِینَ هُمْ أَوْلَى بِهَا صِلِیّاً
ترجمه :
بعد از آن ، ما از کسانی که برای سوختن در آتش اولویّت دارند ، به خوبی آگاهیم ( و دقیقاً افراد گستاخ را انتخاب میکنیم و در این گزینش هیچ گونه اشتباهی رخ نخواهد داد ) .
توضیحات :
« صِلِیّاً » : مصدر است و به معنی : به آتش درآمدن و بریان شدن و سوختن بدان . تمییز است . یا این که جمع صالی و به معنی : به آتش در آیندگان و بریان شدگان و سوختگان بدان . حال است .
سوره مریم آیه 71
متن آیه :
وَإِن مِّنکُمْ إِلَّا وَارِدُهَا کَانَ عَلَى رَبِّکَ حَتْماً مَّقْضِیّاً
ترجمه :
همه شما ( انسانها بدون استثناء ) وارد دوزخ میشوید ( مؤمنان برای عبور و دیدن ، و کافران برای دخول و ماندن ) . این امر حتمی و فرمانی است قطعی از پروردگارتان .
توضیحات :
« إِن مِنکُمْ » : کسی از شما نیست مگر . « وَارِدُهَا » : وارد آن میشود . بدان نزدیک و در کنارش حاضر میشود ( نگا : قصص / 23 ) . البتّه ورودِ مؤمنان تنها جنبه دیدن و عبور بدون اذیّت و آزار است . و ورودِ کافران برای ماندگاری و چشیدن عذاب سرمدی و پیوسته در حال افزایش دوزخ است ( نگا : هود / 98 ، انبیاء / 98 ) . « مَقْضِیّاً » : ( نگا : مریم / 21 ) .
سوره مریم آیه 72
متن آیه :
ثُمَّ نُنَجِّی الَّذِینَ اتَّقَوا وَّنَذَرُ الظَّالِمِینَ فِیهَا جِثِیّاً
ترجمه :
سپس پرهیزگاران را نجات میدهیم ، و ستمگران را ذلیلانه در آن رها میسازیم .
توضیحات :
« نَذَرُ » : رها میسازیم . « جِثِیّاً » : ( نگا : مریم / 68 ) .
سوره مریم آیه 73
متن آیه :
وَإِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آیَاتُنَا بَیِّنَاتٍ قَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا أَیُّ الْفَرِیقَیْنِ خَیْرٌ مَّقَاماً وَأَحْسَنُ نَدِیّاً
ترجمه :
کافران هنگامی که آیات روشن و بیانگر ( حقائق ) ما بر آنان خوانده میشود ، به مؤمنان میگویند : کدام یک از دو گروه ( ما و شما ) منزل ( زندگی ) آنان بهتر ، و مجلس ( عیش و عشرت ) ایشان زیباتر است ؟
توضیحات :
« مَقَاماً » : منزل و مسکن . جایگاه و پایگاه . « نَدِیّاً » : مجلس . باشگاه .
سوره مریم آیه 74
متن آیه :
وَکَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هُمْ أَحْسَنُ أَثَاثاً وَرِئْیاً
ترجمه :
ما اقوام بیشماری را نابود کردهایم که پیش از آنان ( در روزگاران کهن ) میزیستهاند و از اینان ، مال و ثروت و وسائل زندگی بهتری داشتهاند و هم ظاهر و هیئت و سیمایشان آراستهتر و پیراستهتر بوده است .
توضیحات :
« کَمْ » : چه زیاد . بسیار فراوان . « قَرْنٍ » : مردمان همعصر و همزمان ( نگا : انعام / 6 ) . « أَثَاثاً » : کالای منزل . وسائل زندگی . « رِئْیاً » : سیما و دیدار . هیئت و منظره .
سوره مریم آیه 75
متن آیه :
قُلْ مَن کَانَ فِی الضَّلَالَةِ فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدّاً حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا یُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَّکَاناً وَأَضْعَفُ جُنداً
ترجمه :
( ای پیغمبر ! ) بگو : کسانی که در گمراهی هستند ( و اصرار بر ادامه این راه دارند ) خداوند مهربان بدیشان مهلت میدهد ( تا بر کفر و طغیان خود بیفزایند و بیشتر در گناه فرو بروند ) تا آن گاه که میبینند آنچه را بدان وعده داده شدهاند ، چه عذاب ( کافران توسّط جهادگران مسلمان ) را ، و چه ( خواری و رسوائی ) آخرت را . بالاخره ایشان خواهند دانست که چه کسی مسکن و منزلش بدتر و سپاه و لشکرش ضعیفتر و ناتوانتر است .
توضیحات :
« فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدّاً » : بگذار خداوند مهربان به طریق استدراج بدیشان مهلت دهد . جمله طلبی است در معنی خبری . یعنی : خداوند مهربان بدیشان مهلت میدهد . « إِمَّا الْعَذابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ » : چه عذاب دنیوی و چه عذاب اخروی . واژه ( الْعَذابَ ) و ( السّاعَةَ ) بدل از ( ما ) است . « جُنداً » : لشکر . لشکریان . مراد دسته و گروه و یاران و مددکاران است .
سوره مریم آیه 76
متن آیه :
وَیَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوَاباً وَخَیْرٌ مَّرَدّاً
ترجمه :
( این عاقبت و سرنوشت ستمگران و فریفتگان دنیا بود ، و امّا ) کسانی که در راه هدایت گام برداشتهاند ، خداوند بر هدایت ایشان میافزاید ( و در راه انجام کارهای خوب و شایسته توفیق نصیبشان میگرداند ) و ( معلوم است که ) آثار و اعمال نیکوئی که ( از انسان میماند و ) در پیشگاه پروردگارت ذخیره میگردد ، از لحاظ اجر و پاداش و از نظر عاقبت خوبتر و مفیدتر است .
توضیحات :
« هُدیً » : هدایت و رهنمود . مفعولبه است . « مَرَدّاً » : مصدر میمی و به معنی بازگشت ، یا این که اسم مکان و به معنی محلّ بازگشت است که مراد در اینجا بهشت است .
سوره مریم آیه 77
متن آیه :
أَفَرَأَیْتَ الَّذِی کَفَرَ بِآیَاتِنَا وَقَالَ لَأُوتَیَنَّ مَالاً وَوَلَداً
ترجمه :
آیا در شگفت نیستی از آن کسی که آیات ما را انکار کرده و میگوید : ( اگر قیامتی هم به فرض باشد ، در آنجا ) بدون شکّ دارائی فراوان و فرزندان زیادی به من داده خواهد شد ؟ ! ( و در آنجا هم از شما جلوتر و از خوشی و لذائذ بیشتری بهرهمند خواهم شد ) .
توضیحات :
« أَفَرَأَیْتَ » : ( نگا : بقره / 243 ، انعام / 46 ) . « لأُوتَیَنَّ » : حتماً و قطعاً به من داده خواهد شد . از مصدر ( ایتآء ) . « مالاً وَ وَلَداً » : تنوین برای تکثیر است .
سوره مریم آیه 78
متن آیه :
أَاطَّلَعَ الْغَیْبَ أَمِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْداً
ترجمه :
آیا او از ( اَسرار ) غیب آگاه شده است ؟ و یا ( این که در این زمینه ) از پیشگاه خدای مهربان عهد و پیمانی گرفته است ؟
توضیحات :
« أَطَّلَعَ » : آیا آگاه شده است ؟ آیا اطّلاع پیدا کرده است ؟ این واژه فراهم آمده است از ( أَ ) که حرف استفهام است و مراد از آن تعجّب است و ( إِطَّلَعَ ) فعل ماضی باب افتعال .
سوره مریم آیه 79
متن آیه :
کَلَّا سَنَکْتُبُ مَا یَقُولُ وَنَمُدُّ لَهُ مِنَ الْعَذَابِ مَدّاً
ترجمه :
چنین نیست که او میگوید . ما آنچه را که میگوید ( علیه او ) مینویسیم ، و عذاب را بر او مستمرّ و پیاپی خواهیم داشت .
توضیحات :
« کَلاّ » : نه چنین است . حرف ردع و انکار است و سخن گوینده ماقبل را باطل میگرداند و او را از کاری که کرده است باز میدارد . « نَمُدُّ » : طول میدهیم . مستمرّ و پیاپی میکنیم . افزایش میدهیم و مضاعف میگردانیم .
سوره مریم آیه 80
متن آیه :
وَنَرِثُهُ مَا یَقُولُ وَیَأْتِینَا فَرْداً
ترجمه :
( و او را میمیرانیم ) و از او به ارث میبریم آنچه را که از آن دم میزند ( که وجود مال و ولد است ، و روز قیامت ) تک و تنها پیش ما خواهد آمد ( و نه مال و ولد ، و نه یاور و پشتیبانی همراه او خواهد بود ) .
توضیحات :
« نَرِثُهُ مَا یَقُولُ » : مراد این است که او را میمیرانیم و از دست او میگیریم اموال و اولادی را که از آنها صحبت میکند . « فَرْداً » : تک و تنها . حال است .
سوره مریم آیه 81
متن آیه :
وَاتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لِّیَکُونُوا لَهُمْ عِزّاً
ترجمه :
( این گونه افراد ) بجز خدا ، معبودهائی برای خود برگزیدهاند تا این که چنین معبودهائی مایه عزّت و احترام ( دنیوی و اخروی ) ایشان گردند . ( در دنیا در رفع مشکلات یاریشان دهند ، و در آخرت برایشان شفاعت و میانجیگری کنند ) .
توضیحات :
« عِزّاً » : مصدر است و برای مفرد و مثنّی و جمع و مذکّر و مؤنّث یکسان به کار میرود .
سوره مریم آیه 82
متن آیه :
کَلَّا سَیَکْفُرُونَ بِعِبَادَتِهِمْ وَیَکُونُونَ عَلَیْهِمْ ضِدّاً
ترجمه :
نه چنین است ( که میاندیشند . روز قیامت ) معبودهائی را که میپرستند ، عبادت ایشان را انکار خواهند کرد ، و دشمن آنان خواهند شد .
توضیحات :
« سَیَکْفُرُونَ » : بیزاری خواهند جُست . منکرخواهند شد ( نگا : نحل / 86 ، عنکبوت / 25 ، احقاف / 6 ) . « ضدّاً » : حال مؤکّده ( عَلَیْهِمْ ) است .
سوره مریم آیه 83
متن آیه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّیَاطِینَ عَلَى الْکَافِرِینَ تَؤُزُّهُمْ أَزّاً
ترجمه :
نمیدانی که ما شیاطین را به سوی کافران فرستادهایم تا آنان را ( در انجام گناهان ) سخت برانگیزند و بیاغالانند .
توضیحات :
« تَؤُزُّهُمْ » : تکان دهند و بجنبانند . مراد تحریک و تشویق بر معاصی است ( نگا : فصّلت / 25 ) . « أَزّاً » : برانگیختن . سخت تکان دادن . به جوش آوردن .
سوره مریم آیه 84
متن آیه :
فَلَا تَعْجَلْ عَلَیْهِمْ إِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمْ عَدّاً
ترجمه :
( ای پیغمبر ! از کفر ایشان دلتنگ مباش ، و در نزول عذاب ) بر آنان شتاب مکن . ما تمام اعمال ایشان را دقیقاً محاسبه میکنیم ( و جزای کارهایشان را خواهیم داد ) .
توضیحات :
« نَعُدُّ » : میشماریم . حساب میکنیم .
سوره مریم آیه 85
متن آیه :
یَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِینَ إِلَى الرَّحْمَنِ وَفْداً
ترجمه :
روزی ما پرهیزگاران را ( با تعظیم و تکریم هرچه بیشتر ) به گونه گروههائی که به نزد شاهان روند و مهمانان ایشان شوند ، در پیشگاه خداوند مهربان جمع مینمائیم ( و وارد بهشت میگردانیم ) .
توضیحات :
« یَوْمَ » : در روزی . روزی را . مفعول فیه یا مفعول بِهِ است . « نَحْشُرُ » : جمع میکنیم . گرد میآوریم . « وَفْداً » : گروههای اعزامی به دربار امراء و شاهان . جمع است و مفرد آن ( وافد ) . مانند . رَکْب و راکِب ، و صَحْب و صاحِب . حال ( الْمُتَّقینَ ) است .
سوره مریم آیه 86
متن آیه :
وَنَسُوقُ الْمُجْرِمِینَ إِلَى جَهَنَّمَ وِرْداً
ترجمه :
و گناهکاران را ( همچون شتران تشنهای که به سوی آبشخور به سرعت بروند ) تشنه کام به سوی جهنّم میرانیم ( و بدانجا داخل میگردانیم ) .
توضیحات :
« نَسُوقُ » : میرانیم . « وِرْداً » : جمع وارِد ، در آیندگان . وارد شوندگان . مجازاً تشنگان ، و تشبیهاً چهارپایان تشنهکام نیز معنی کردهاند که متضمّن تحقیر و توهین بدکاران است .
سوره مریم آیه 87
متن آیه :
لَا یَمْلِکُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْداً
ترجمه :
( در آن روز ، چه بندگان متّقی و چه بندگان مجرم مؤمن و غیر مؤمن ، هیچ یک از ) آنان نمیتوانند شفاعت بکنند ، مگر آن کسی که با خداوند مهربان عهد و پیمان دارد ( که یکتاپرستی و انجام کارهای شایسته در دنیا است ) .
توضیحات :
« لا یَمْلِکُونَ » : نمیتوانند . دارا نیستند . مراد بندگان خدا به طور کلّی است . « إِلاّ مَنْ » : مراد کسانی است که یکتاپرست و مؤمنِ راستین باشند . چنین کسانی بعد از اجازه خداوند مهربان میتوانند شفاعت بکنند ( نگا : طه / 109 ، سبأ / 23 ، زخرف / 86 ، نجم / 26 ) . « عَهْداً » : پیمان . مراد توحید و ایمان خالص است . برخی پیمان را ( اذن ) مذکور در آیات متعدّد قرآن دانستهاند .
سوره مریم آیه 88
متن آیه :
وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَداً
ترجمه :
( یهودیان و مسیحیان و مشرکان ) میگویند : خداوند مهربان فرزندی برای خود برگرفته است !
توضیحات :
« قالُوا » : مراد مسیحیان و یهودیان ( نگا : توبه / 30 ) و مشرکان قریش است ( نگا : زخرف / 19 ) .
سوره مریم آیه 89
متن آیه :
لَقَدْ جِئْتُمْ شَیْئاً إِدّاً
ترجمه :
واقعاً چیز بسیار زشت و زنندهای را میگوئید .
توضیحات :
« إِدّاً » : بسیار زشت و زننده . سخت شگفت .
سوره مریم آیه 90
متن آیه :
تَکَادُ السَّمَاوَاتُ یَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنشَقُّ الْأَرْضُ وَتَخِرُّ الْجِبَالُ هَدّاً
ترجمه :
نزدیک است آسمانها به خاطر این سخن از هم متلاشی گردد ، و زمین بشکافد ، و کوهها به شدّت درهم فرو ریزد !
توضیحات :
« تَکَادُ » : نزدیک است . « یَتَفَطَّرْنَ » : شق شوند . متلاشی گردند . « تَخِرُّ » : فرو افتند . فرو ریزند . « هَدّاً » : به شدّت ویران کردن و اجزاء پیکره را پراکنده نمودن . مفعول مطلق تأکیدی ( تَخِرُّ ) است . یا این که به معنی متفرّق و پراکنده است ، که در این صورت ( هَدّاً ) به معنی ( مَهْدُودَةً ) و حال است .
سوره مریم آیه 91
متن آیه :
أَن دَعَوْا لِلرَّحْمَنِ وَلَداً
ترجمه :
از این که به خداوند مهربان ، فرزندی نسبت میدهند .
توضیحات :
« دَعَوْا » : نسبت دادند . ادّعاء کردند .
سوره مریم آیه 92
متن آیه :
وَمَا یَنبَغِی لِلرَّحْمَنِ أَن یَتَّخِذَ وَلَداً
ترجمه :
برای خداوند مهربان سزاوار نیست که فرزندی برگیرد .
توضیحات :
« ما یَنبَغی » : سزاوار نیست .
سوره مریم آیه 93
متن آیه :
إِن کُلُّ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِی الرَّحْمَنِ عَبْداً
ترجمه :
تمام کسانی که در آسمانها و زمین هستند ، بنده خداوند مهربان ( و فرمانبردار یزدان ) میباشند .
توضیحات :
« إِنْ » : نیست . حرف نفی است . « مَنْ » : کسانی که . « ءَاتِی » : آینده . مراد فرمانبردار است . یعنی مقصود ( إِتْیانِ ) معنوی به معنی خضوع و خشوع در برابر فرمان است . « عَبْداً » : بنده گوش به فرمان و مطیع . حال است .
سوره مریم آیه 94
متن آیه :
لَقَدْ أَحْصَاهُمْ وَعَدَّهُمْ عَدّاً
ترجمه :
او همه آنان را سرشماری کرده است ، و دقیقاً تعدادشان را میداند .
توضیحات :
« أَحْصَاهُمْ » : ایشان را سرشماری کرده است . شماره ایشان را داشته است .
سوره مریم آیه 95
متن آیه :
وَکُلُّهُمْ آتِیهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَرْداً
ترجمه :
و همه آنان روز رستاخیز تک و تنها ( بدون یار و یاور و اموال و اولاد و محافظ و مراقب ) در محضر او حاضر میشوند .
توضیحات :
« فَرْداً » : تک و تنها . از همه چیز بریده و به پیش خدا رسیده . حال است .
سوره مریم آیه 96
متن آیه :
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدّاً
ترجمه :
بیگمان کسانی که ایمان میآورند و کارهای شایسته و پسندیده انجام میدهند ، خداوند مهربان آنان را دوست میدارد و حجّت ایشان را به دلها میافکند .
توضیحات :
« سَیَجْعَلُ لَهُمْ وُدّاً » : ایشان را دوست میدارد . آنان را در نظر مردم عزیز ، و محبّت آنان را به دلها میاندازد ( نگا : حشر / 9 و 10 ) .
سوره مریم آیه 97
متن آیه :
فَإِنَّمَا یَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِکَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِینَ وَتُنذِرَ بِهِ قَوْماً لُّدّاً
ترجمه :
ما قرآن را به زبان تو ( که عربی است ) ساده و آسان فراهم آوردهایم ، تا به وسیله آن ، پرهیزگاران را ( به رضا و نعمت خدای مهربان ) مژده دهی ، و مردمان سرسخت ( دشمن حق و طرفدار باطل ) را با آن ( از ناخوشنودی و عذاب یزدان ) بترسانی .
توضیحات :
« یَسَّرْنَاهُ » : قرآن را سهل و ساده کردهایم . قرآن را آسان و روان فراهم آوردهایم ( نگا : قمر / 17 و 22 و 32 و 40 ) . « بِلِسَانِکَ » : به زبان تو که عربی فصیح و روشن و گویا است ( نگا : نحل / 103 ، یوسف / 2 ) . « لُدّاً » : جمع أَلَدّ ، دشمنان سرسختی که به باطل بر عداوت لجاجت دارند ( نگا : بقره / 204 ) .
سوره مریم آیه 98
متن آیه :
وَکَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُم مِّنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِکْزاً
ترجمه :
پیش از اینان ( که با تو ای پیغمبر سر عناد و دشمنی دارند ) چه نسلها و نژادهای فراوانی را ( بر اثر کفر و گناه ) نابود کردهایم ، آیا کسی از ایشان را میبینی ، یا کوچکترین صدائی از آنان را میشنوی ؟ !
توضیحات :
« قَرْنٍ » : ( نگا : انعام / 6 ) . « مِنْ أَحَدٍ » : هیچ کسی . حرف ( مِنْ ) در چنین مواردی برای نفی عام مابعد خود به کار میرود . « رِکْزاً » : صدای بسیار ضعیف و بس نهان .