تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدلتفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل۲۶-سوره الشعراء
تفسیر سوره الشعراء برگرفته از تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
سوره شعراء
سوره شعراء آیه 1
متن آیه :
طسم
ترجمه :
طا . سین . میم .
توضیحات :
« طسم » : حروف مقطّعه است ( نگا : بقره / 1 ) .
سوره شعراء آیه 2
متن آیه :
تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ الْمُبِینِ
ترجمه :
این ( سوره که به تو وحی می‌شود ، برخی از ) آیات کتاب ( قرآن است که ) بیانگر ( احکام الهی برای سعادت دنیا و آخرت مردمان ) است .
توضیحات :
« تِلْکَ . . . » : ( نگا : یوسف / 1 ، حجر / 1 ) .
سوره شعراء آیه 3
متن آیه :
لَعَلَّکَ بَاخِعٌ نَّفْسَکَ أَلَّا یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ
ترجمه :
انگار می‌خواهی از غم و اندوه این که آنان ایمان نمی‌آورند ، خویشتن را نابود کنی ؟ !
توضیحات :
« لَعَلَّکَ » : چرا باید که تو . انگار تو می‌خواهی . مراد از ( لَعَلَّ ) در اینجا استفهام انکاری است که متضمّن نفی بعد از خود است . « بَاخِعٌ » : هلاک کننده . نابود سازنده ( نگا : کهف / 6 ) . « أَلاّ یَکُونُوا مُؤْمِنینَ » : از این که ایمان نمی‌آورند . جمله در موضع نصب است و مفعول له است .
سوره شعراء آیه 4
متن آیه :
إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِم مِّن السَّمَاء آیَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِینَ
ترجمه :
اگر ما بخواهیم معجزه‌ای از آسمان بر آنان نازل می‌نمائیم که گردنهایشان در برابر آن ( خم گردد ، و از روی اجبار ایمان آورند و ) تسلیم شوند . ( امّا سنّت خدا و حکمت الله مقتضی اختیار است ، و ثواب یا عقاب را مترتّب بر آن کرده است ) .
توضیحات :
« ءَایَةً » : معجزه‌ای مراد است که مردم را وادار به ایمان گرداند . « ظَلَّتْ » : بشود و بگردد . از افعال ناقصه و به معنی ( صارَتْ ) می‌باشد . « أَعْنَاق » : جمع عُنُق ، گردنها ، تسمیه کلّ به اسم جزء است و مراد خود مردمان است . برخی ( أعنَاق ) را به معنی جماعت و گروه ، و رؤساء و رهبران قوم دانسته‌اند . ذکر ( ظَلَّتْ ) به شکل مفرد مؤنّث باتوجّه به لفظ ( أعناق ) و ذکر ( خَاضِعینَ ) به صورت جمع مذکّر با توجّه به معنی آن است ( نگا : انبیاء / 15 ، یوسف / 4 ) .
سوره شعراء آیه 5
متن آیه :
وَمَا یَأْتِیهِم مِّن ذِکْرٍ مِّنَ الرَّحْمَنِ مُحْدَثٍ إِلَّا کَانُوا عَنْهُ مُعْرِضِینَ
ترجمه :
هیچ گونه موعظه و اندرز تازه‌ای ( از قرآن ) برای آنان از سوی خداوند رحمان نمی‌آید ، مگر این که ایشان از آن رویگردان می‌شوند .
توضیحات :
« ذِکْرٍ » : موعظه و اندرز . در اینجا مراد بخشی از آیات قرآن است . « مُحْدَثٍ » : تازه و نو ( نگا : انبیاء / 2 ) .
سوره شعراء آیه 6
متن آیه :
فَقَدْ کَذَّبُوا فَسَیَأْتِیهِمْ أَنبَاء مَا کَانُوا بِهِ یَسْتَهْزِئُون
ترجمه :
آنان ( آیات قرآنی را ) دروغ می‌نامند ، و هرچه زودتر خبر ( مجازات ) چیزی که بدان استهزاء و تمسخر می‌کنند بدیشان خواهد رسید ( و کیفر کمرشکن و دردناک کار خود را خواهند دید ) .
توضیحات :
« أَنبَآءُ » : اخبار . مراد کیفرهای سختی است که در این جهان و آن جهان دامنگیر آنان می‌شود ( نگا : انعام / 5 و 6 ) .
سوره شعراء آیه 7
متن آیه :
أَوَلَمْ یَرَوْا إِلَى الْأَرْضِ کَمْ أَنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ
ترجمه :
آیا آنان به زمین نمی‌نگرند و نمی‌بینند که چه قدر انواع و اقسام گیاهان و درختان نر و ماده زیبا و سودمند را در آن رویانده‌ایم ؟ ( اگر دقّت کنند نشانه‌های قدرت یزدان را در آرایش و پیرایش ظاهری و در خواصّ و فوائد باطنی روئیدنیها می‌بینند ، و پیدایش این همه رنگ و بو و فعل و انفعالات شیمیائی ، و وجود زوجیّت و طرز تلقیح و باروری رُستنیها ، به زبان حال ایشان را به سوی خالق متعال رهنمود می‌کند و آنان را از تکفیر و تکذیب حق به دور می‌سازد ) .
توضیحات :
« زَوْجٍ » : صنف و نوع ( نگا : طه / 53 ) . نر و ماده ( نگا : رعد / 3 ) . « کَرِیمٍ » : نافع و سودمند . ارزشمند . زیبا و خوش منظر ( نگا : شعراء / 58 ) .
سوره شعراء آیه 8
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
بی‌گمان در این کار ( آفرینش گیاهان و درختان ، در کوه و دمن و مزرعه و بیابان ) نشانه بزرگی است ( بر وجود خالق جهان ) ولی اکثر مردمان ( چشم دل را می‌بندند و به ندای عقل گوش فرا نمی‌دهند و این چند روزه حیات را غافلوار بسر می‌برند و به خدا ) ایمان نمی‌آورند .
توضیحات :
« ءَایَةً » : نشانه و دلیل . عبرت و پند .
سوره شعراء آیه 9
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
پروردگار تو قطعاً چیره‌ی مهربان است .
توضیحات :
« الْعَزِیزُ » : قدرتمندی که توانا بر همه چیز است . « الرَّحیمُ » : مهربانی که رحمت واسعه‌اش همه جا را فرا گرفته است .
سوره شعراء آیه 10
متن آیه :
وَإِذْ نَادَى رَبُّکَ مُوسَى أَنِ ائْتِ الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ
ترجمه :
( برای قوم خود بیان دار ) هنگامی را که پروردگارت موسی را نزدیک کوه طور ندا داد که به سوی قوم ستمکار ( فرعون و فرعونیان برو ) . ( قومی که با کفر و معاصی بر خود ستم کرده‌اند ، و با به بندگی کشاندن بنی‌اسرائیل ، بدانان ظلم نموده‌اند ) .
توضیحات :
« إِئْتِ » : بیا . در اینجا مراد به سراغ رفتن است .
سوره شعراء آیه 11
متن آیه :
قَوْمَ فِرْعَوْنَ أَلَا یَتَّقُونَ
ترجمه :
قوم فرعون . ( شگفتا چگونه در ظلم فرو رفته‌اند ! ) آیا ( از سرانجام کار و کیفر ستم خود نمی‌ترسند و از خشم و عذاب خدا ) نمی‌پرهیزند ؟
توضیحات :
« قَوْمَ » : عطف بیان یا بدل است . « أَلا یَتَّقُونَ » : آیا نمی‌پرهیزند ؟ هان پرهیز کنند . « أَلا » : دو کلمه و فراهم آمده است از همزه استفهام و لاء نفی . یا تنها واژه‌ای است و حرف تنبیه بوده و برای ترغیب و تشویق به کار پس از خود است .
سوره شعراء آیه 12
متن آیه :
قَالَ رَبِّ إِنِّی أَخَافُ أَن یُکَذِّبُونِ
ترجمه :
( موسی ) گفت : پروردگارا ! من می‌ترسم که مرا تکذیب کنند ( و از روی تکبّر و تفرعن رسالتم را نپذیرند ) .
توضیحات :
« أَن یُکَذِّبُونِ » : این که مرا دروغگو نامند و تکذیب کنند . ضمیر مفعولی ( ی ) از آخر فعل حذف شده است .
سوره شعراء آیه 13
متن آیه :
وَیَضِیقُ صَدْرِی وَلَا یَنطَلِقُ لِسَانِی فَأَرْسِلْ إِلَى هَارُونَ
ترجمه :
( اگر تکذیبم کنند ، از غم و غصّه ) سینه‌ام تنگ می‌شود ، و ( بدین هنگام چنان که باید در مجادله با آنان ) زبانم نمی‌گردد ( و روان و گویا صحبت نمی‌کنم ) . پس ( جبرئیل را ) به پیش ( برادرم ) هارون بفرست ( و پیغمبرش گردان ، تا یاری و کمکم‌کند ) .
توضیحات :
« یَضیقُ صَدْری » : سینه‌ام تنگ می‌شود . در فارسی می‌گوئیم : دلم تنگ می‌شود . آزرده خاطر و دل شکسته می‌گردم . « لا یَنطَلِقُ » : گویا و رسا نمی‌گردد . « فَأَرْسِلْ » : بفرست . مفعول آن مقدّر است که ( جبرئیل ) فرشته وحی است . از واژه ارسال پیدا است که موسی از آستان ذوالجلال درخواست نموده است که هارون را پیغمبر فرماید ( قصص / 34 ، مریم / 53 ، انبیاء / 48 ) .
سوره شعراء آیه 14
متن آیه :
وَلَهُمْ عَلَیَّ ذَنبٌ فَأَخَافُ أَن یَقْتُلُونِ
ترجمه :
آنان ( به گمان خود ، قصاص ) گناهی بر من دارند و می‌ترسم ( پیش از انجام وظیفه تبلیغ ) مرا بکشند .
توضیحات :
« ذَنبٌ » : مراد قصاص مرد ستمگری است که با یک مرد مظلوم بنی‌اسرائیلی درگیر شده بود ، و به هنگام میانجیگری موسی ، اشتباهاً توسّط موسی به قتل رسید ( نگا : قصص / 15 ) .
سوره شعراء آیه 15
متن آیه :
قَالَ کَلَّا فَاذْهَبَا بِآیَاتِنَا إِنَّا مَعَکُم مُّسْتَمِعُونَ
ترجمه :
( خداوند این تقاضای صادقانه موسی را اجابت کرد و گفت : ) این چنین نیست ( که بتوانند تو را به قتل برسانند . درخواستت را راجع به هارون پذیرفتم ) . دو نفری با ( توشه ) معجزات ما ( که عصا و ید بیضاء است ، به سوی فرعون و فرعونیان ) بروید ( و بدانید که ) ما با شما هستیم و ( شما را در پناه خود می‌داریم ، و کاملاً مطالبی را که در میان شما و ایشان می‌گذرد ) می‌شنویم . ( قطعاً شما پیروزید ) .
توضیحات :
« ءَایَات » : معجزات . مراد عصا و ید بیضاء است ( نگا : طه / 17 - 23 ) .
سوره شعراء آیه 16
متن آیه :
فَأْتِیَا فِرْعَوْنَ فَقُولَا إِنَّا رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
به سراغ فرعون بروید و بگوئید : ما فرستادگان پروردگار جهانیانیم .
توضیحات :
« رَسُولُ » : علّت این که به صورت مفرد آمده است نه به صورت مثنّی ؛ یعنی ( رَسُولا ) ، این است ( رَسُول ) مصدر و به معنی ( رِسالَة ) است و به عنوان مفرد و مثنّی و جمع و مؤنّث و مذکّر ذکر می‌شود . مانند : لَقَدْ کَذَبَ الْواشُونَ ما فُهْتُ عِنْدَهُمْ بِسِرٍّ وَ لا أَرْسَلْتُهُمْ بِرَسُولٍ همچنین ( رسول ) معنی جمع نیز دارد . مانند : ضَیف و طِفل در : هؤُلآءِ ضَیْفی ( حجر / 68 ) ، ثُمَّ نُخْرِجُکُمْ طِفْلاً ( حجّ / 5 ) .
سوره شعراء آیه 17
متن آیه :
أَنْ أَرْسِلْ مَعَنَا بَنِی إِسْرَائِیلَ
ترجمه :
( پروردگار جهانیان به تو دستور می‌دهد ) این که بنی‌اسرائیل را ( آزاد از زنجیر اسارت و بردگی کنی و ) با ما همراه سازی ( تا به سرزمین مقدّس ، یعنی فلسطین برویم ) .
توضیحات :
« أَرْسِلْ مَعَنَا » : مراد جلوگیری نکردن و آزاد گذاشتن است تا این که بتوانند بیایند و با موسی و هارون راهی فلسطین شوند .
سوره شعراء آیه 18
متن آیه :
قَالَ أَلَمْ نُرَبِّکَ فِینَا وَلِیداً وَلَبِثْتَ فِینَا مِنْ عُمُرِکَ سِنِینَ
ترجمه :
( فرعون ) گفت : آیا ما تو را در کودکی میان خود ( در دامان مهر و در آغوش لطف خویش ) نپرورده‌ایم ؟ ! و آیا سالهای متمادی از عمرت در بین ما ماندگار نبوده‌ای ( و از رعایت و حفاظت و نان و نمک ما برخوردار نگشته‌ای ؟ ! ) .
توضیحات :
« قالَ . . . » : سخن فرعون جنبه ریشخند را دارد . « وَلِیداً » : طفل . کودک . فعیل به معنی مفعول ، و حال است . « لَبِثْتَ » : مانده‌ای .
سوره شعراء آیه 19
متن آیه :
وَفَعَلْتَ فَعْلَتَکَ الَّتِی فَعَلْتَ وَأَنتَ مِنَ الْکَافِرِینَ
ترجمه :
و آن کاری را کرده‌ای که کرده‌ای و ( مرتکب قتل یکی از طرفداران ما شده‌ای . و از اینها گذشته ، تو اینک ) کفران نعمتهای ما می‌کنی ( و حق نان و نمک ما را فراموش می‌نمائی ، و با ادّعای پیغمبری پرورگار جهان ، الوهیّت ما را نادیده می‌گیری ) .
توضیحات :
« فَعْلَتَکَ » : کاری که کرده‌ای . اشاره به قتل مرد قبطی است ( نگا : قصص / 15 ) . « الْکَافِرِینَ » : افراد ناسپاس . کفران نعمت کنندگان .
سوره شعراء آیه 20
متن آیه :
قَالَ فَعَلْتُهَا إِذاً وَأَنَا مِنَ الضَّالِّینَ
ترجمه :
( موسی ) گفت : من در حین انجام این کار ( نمی‌دانستم مشتی که برای تأدیب و تنبیه به قبطی می‌زنم ، منتهی به قتل می‌گردد ، و ) از سرگشتگان ( و بیخبرانی ) بودم ( که اطّلاع ندارند ضربه مشت هم گاهی منجر به قتل می‌شود ) .
توضیحات :
« إِذاً » : آن زمان که . « الضَّآلِّینَ » : گمراهان . در اینجا مراد جاهلین ، بیخبران و غافلان از عواقب موقعیّت است .
سوره شعراء آیه 21
متن آیه :
فَفَرَرْتُ مِنکُمْ لَمَّا خِفْتُکُمْ فَوَهَبَ لِی رَبِّی حُکْماً وَجَعَلَنِی مِنَ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
پس من از دست شما گریختم وقتی که از شما ترسیدم ( که در برابر این قتل غیرعمد مرا بکشید ) و خداوند به من علم و دانش بخشید ( تا در پرتو آن چیزها را درست ببینم و کارها را صحیح و بجا انجام دهم ) و مرا از زمره پیغمبران کرد ( تا بندگان خدا را به سوی نجات از عذاب فرا خوانم ) .
توضیحات :
« حُکْماً » : دانش و آگهی . حکمت ، که هر کاری در پرتو آن بجا و به موقع انجام می‌پذیرد ( نگا : انعام / 89 ) .
سوره شعراء آیه 22
متن آیه :
وَتِلْکَ نِعْمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَیَّ أَنْ عَبَّدتَّ بَنِی إِسْرَائِیلَ
ترجمه :
آیا این منّتی است که تو بر من میگذاری این که بنی‌اسرائیل را بنده و برده خود ساخته‌ای ؟ !
توضیحات :
« وَ تِلْکَ نِعمَةٌ . . . » : در این جمله ، حرف استفهام انکاری مقدّر است که مفید نفی است . اصل آن چنین است : وَ هَلْ تِلْکَ نِعْمَةٌ . . . ؟ ! آیا نعمت است که ؟ ! « أَنْ عَبَّدْتَ . . . » : حرف ( أَنْ ) تفسیریّه است ، و مطالب مابعد آن ، تفسیر مطالب ماقبل آن است ( نگا : یونس / 2 ) . « عَبَّدْتَ » : برده و بنده کرده‌ای .
سوره شعراء آیه 23
متن آیه :
قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
فرعون گفت : پروردگار جهانیان کیست ( که این همه از او صحبت می‌کنی و خویشتن را فرستاده او می‌دانی ؟ ) .
توضیحات :
« مَا رَبُّ الْعَالَمِینَ » : گمان می‌رود فرعون این سخن را برای تجاهل و تحقیر مطرح کرده باشد .
سوره شعراء آیه 24
متن آیه :
قَالَ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا إن کُنتُم مُّوقِنِینَ
ترجمه :
( موسی ) گفت : پروردگار آسمانها و زمین و آنچه میان آن دو است ، اگر شما راه یقین می‌پوئید ( و حقیقت را می‌جوئید ، حق این است که گفتم ) .
توضیحات :
« رَبُّ » : خبر مبتدای محذوف است و تقدیر چنین است : هُوَ رَبُّ . . . « إِن کُنتُم مُّوقِنینَ » : اگر به دنبال باور درست و سخن منطقی بوده باشید و هدف شما از این سؤال ، درک و فهم حقیقت باشد .
سوره شعراء آیه 25
متن آیه :
قَالَ لِمَنْ حَوْلَهُ أَلَا تَسْتَمِعُونَ
ترجمه :
( فرعون رو ) به اطرافیان خود ( کرد و مسخره‌کنان ) گفت : آیا نمی‌شنوید ( این مرد چه می‌گوید ؟ ! می‌شنوید که جز یاوه نمی‌گوید ؟ ! ) .
توضیحات :
« أَلا تَسْتَمِعُونَ » : آیا گوش فرا می‌دهید ؟ ! آیا می‌شنوید ؟ ! این سخن جنبه تعجّب و ریشخند را دارد .
سوره شعراء آیه 26
متن آیه :
قَالَ رَبُّکُمْ وَرَبُّ آبَائِکُمُ الْأَوَّلِینَ
ترجمه :
( موسی پس از اشاره به جهان کبیر ، اشاره به جهان صغیر کرد و ) گفت : او پروردگار شما و پروردگار نیاکان پیشین شما است ( که مردند و چون جاودانه نبودند خدا نبودند ) .
توضیحات :
« رَبُّکُمْ وَ رَبُّ . . . » : اشاره به دو نکته است : 1 - متوجّه ساختن فرعون و فرعونیان به نشانه‌های موجود در انفس ، یا تذکّر خودشناسی 2 - قلم بطلان کشیدن بر ادّعای ربوبیّت فرعون زمان و فرعونهای دوران .
سوره شعراء آیه 27
متن آیه :
قَالَ إِنَّ رَسُولَکُمُ الَّذِی أُرْسِلَ إِلَیْکُمْ لَمَجْنُونٌ
ترجمه :
( فرعون به خیره‌سری همچنان ادامه داد و ) گفت : پیغمبری که به سوی شما فرستاده شده است قطعاً دیوانه است ! ( چرا که سخنان پریشان می‌گوید ، و جز مرا خدا می‌داند ) .
توضیحات :
« أُرْسِلَ إِلَیْکُمْ » : فرعون خواست با تعبیر « به سوی شما فرستاده شده است » خشم مردم را برانگیزد ، و ایشان را به تکذیب موسی وادارد .
سوره شعراء آیه 28
متن آیه :
قَالَ رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَمَا بَیْنَهُمَا إِن کُنتُمْ تَعْقِلُونَ
ترجمه :
( و موسی باز هم به نشانه‌های خداشناسی گسترده در پهنه آفرینش اشاره کرد و ) گفت : او پروردگار طلوع و غروب ( کواکب و سیّارات جهان ) و همه چیزهائی است که در میان آن دو قرار دارد ، اگر شما عاقل می‌بودید ( چنین چیزی را در پرتو خرد ، از روی نظام طلوع و غروب ستارگان و برنامه دقیق و اسرارآمیز آنها می‌فهمیدید ) .
توضیحات :
« الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ » : مراد طلوع خورشید و نمایان شدن روز ، و غروب خورشید و پیدایش شب است . یا این که مراد طلوع و غروب همه کواکب و سیّارات جهان است . به معنی خاور و باختر نیز می‌باشند ، و معنی زمان طلوع و غروب هم از آنها مستفاد می‌گردد ( نگا : تفسیر شربینی ) .
سوره شعراء آیه 29
متن آیه :
قَالَ لَئِنِ اتَّخَذْتَ إِلَهاً غَیْرِی لَأَجْعَلَنَّکَ مِنَ الْمَسْجُونِینَ
ترجمه :
( فرعون سخت برآشفت و ) گفت : اگر جز مرا به پروردگاری برگزینی تو را از زمره زندانیان خواهم کرد ( و در بیغوله‌های زندان همچون دیگران خواهی پوسید ) .
توضیحات :
« الْمَسْجُونِینَ » : زندانیان .
سوره شعراء آیه 30
متن آیه :
قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُکَ بِشَیْءٍ مُّبِینٍ
ترجمه :
( موسی ) گفت : آیا اگر من چیز روشنی را به تو نشان دهم ( که دلیل قاطع و برهان واضحی بر وجود خدای متعال و نمایانگر صدق رسالت و پیغمبری من باشد ) باز هم ( مرا زندانی می‌کنی ؟ ) .
توضیحات :
« شَیْءٍ » : چیز . مراد معجزه دالّ بر وجود خدا و درستی پیغمبریِ موسی است .
سوره شعراء آیه 31
متن آیه :
قَالَ فَأْتِ بِهِ إِن کُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ
ترجمه :
( فرعون ) گفت : اگر از زمره راستگویانی ، آن را بنمای .
توضیحات :
« فَأْتِ بِهِ » : آن را بیاور . آن را نشان بده .
سوره شعراء آیه 32
متن آیه :
فَأَلْقَى عَصَاهُ فَإِذَا هِیَ ثُعْبَانٌ مُّبِینٌ
ترجمه :
( در این هنگام موسی ) عصای خود را انداخت . به ناگاه اژدهای ( حقیقی و ) نمایانی گردید .
توضیحات :
« أَلْقَیا » : انداخت . افکند . « ثُعْبَانٌ » : اژدها . مار بزرگ ( نگا : طه / 20 ) . « مُبِینٌ » : آشکار و نمایان . مراد حقیقی است . یعنی چشم‌بندی و جادوئی در میان نبود . بلکه به خواست خدا چوبه دستی مار گردید .
سوره شعراء آیه 33
متن آیه :
وَنَزَعَ یَدَهُ فَإِذَا هِیَ بَیْضَاء لِلنَّاظِرِینَ
ترجمه :
و دست خود را ( به گریبان فرو برد و سپس آن را ) بیرون آورد ، ناگهان بینندگان آن را سفید و روشن ( همچون ماه تابان ) دیدند . ( پرتو آن همه جا را نورباران و درخشان کرد ) .
توضیحات :
« نَزَعَ » : بیرون آورد . مراد بیرون آوردن از گریبان است ( نگا : نمل / 12 ) . « بَیْضَآءُ » : سفید . مراد تابان و رخشان است .
سوره شعراء آیه 34
متن آیه :
قَالَ لِلْمَلَإِ حَوْلَهُ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ عَلِیمٌ
ترجمه :
( فرعون ) به اشراف و بزرگان دور و بر خود گفت : این ( مرد ) جادوگر بس آگاه ( و ماهری ) است .
توضیحات :
« مَلإ » : اشراف . بزرگان ( نگا : بقره / 246 ، اعراف / 60 ) .
سوره شعراء آیه 35
متن آیه :
یُرِیدُ أَن یُخْرِجَکُم مِّنْ أَرْضِکُم بِسِحْرِهِ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ
ترجمه :
می‌خواهد با جادوی خود ( عامّه مردم را پیرامون خویش جمع آورد و ) شما را از سرزمین خودتان ( مصر ) بیرون کند . پس شما ( چه می‌اندیشید و ) چه فرمان می‌دهید ؟
توضیحات :
« مَاذَا تَأْمُرُونَ ؟ » : فرمان شما چیست ؟ این سخن بیانگر سقوط فرعون از ادّعای خدائی ودلجوئی او از سران به هنگام ضعف خود و غلبه موسی است .
سوره شعراء آیه 36
متن آیه :
قَالُوا أَرْجِهِ وَأَخَاهُ وَابْعَثْ فِی الْمَدَائِنِ حَاشِرِینَ
ترجمه :
گفتند : موسی و برادرش را مهلت بده ( و در کار شکنجه آنان عجله مکن ) و به تمام شهرها ( ی مصر ، مأمورانی ) برای بسیج اعزام کن .
توضیحات :
« أَرْجِهْ » : او را مهلت بده . امر مصدر ( إرجاء ) به معنی به تأخیر انداختن ، و ضمیر متّصل ( ه ) است . در اصل ( أَرْجِئْهُ ) بوده و همزه برای تخفیف حذف شده است و ضمیر ساکن گشته است ( نگا : اعراف / 111 ) . « حَاشِرینَ » : گرد آورندگان . یعنی کسانی باشند که جادوگران را جمع‌آوری و در دربار حاضر کنند .
سوره شعراء آیه 37
متن آیه :
یَأْتُوکَ بِکُلِّ سَحَّارٍ عَلِیمٍ
ترجمه :
تا همه جادوگران ماهر و زبردست را پیش تو بیاورند .
توضیحات :
« سَحَّار » : صیغه مبالغه ساحِر است ، جادوگر بسیار ماهر و بس آگاه و کهنه‌کار .
سوره شعراء آیه 38
متن آیه :
فَجُمِعَ السَّحَرَةُ لِمِیقَاتِ یَوْمٍ مَّعْلُومٍ
ترجمه :
سرانجام جادوگران در روز موعود ( که چاشتگاه روز جشن مصریها بود ، در مکان معیّنی ) گردآورده شدند ( و به میدان مبارزه گسیل گشتند ) .
توضیحات :
« لِمِیقَاتِ » : در وعده‌گاه . در زمان معیّن و در مکان مشخّص ( نگا : اعراف / 143 و 155 ) . « یَوْمٍ مَّعْلُومٍ » : روز مشخّص که روز جشن مصریان بوده است .
سوره شعراء آیه 39
متن آیه :
وَقِیلَ لِلنَّاسِ هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ
ترجمه :
( از مردم نیز برای حضور در میدان مبارزه دعوت به عمل آمد ) و به مردم گفته شد : آیا ( در این صحنه ) شما گرد می‌آئید ؟
توضیحات :
« هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ ؟ » : آیا اجتماع می‌کنید ؟ آیا جمع می‌شوید ؟ مراد از سؤال ، تحریک و تشویق مردم به گردهمآئی با شتاب هر چه بیشتر است .
سوره شعراء آیه 40
متن آیه :
لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ إِن کَانُوا هُمُ الْغَالِبِینَ
ترجمه :
تا اگر جادوگران پیروز شوند ، ما از آنان پیروی کنیم ( و آن چنان صحنه را گرم و داغ نمائیم و هیاهو و جنجالی برپا کنیم که دشمنِ خدایان ما برای همیشه از میدان به در رود ) .
توضیحات :
« نَتَّبِعُ » : پیروی کنیم . دنباله‌روی کنیم . مراد پیروی و دنباله‌روی از آئین جادوگران و طرفداری از مکتب خدایان دروغین ایشان است .
سوره شعراء آیه 41
متن آیه :
فَلَمَّا جَاء السَّحَرَةُ قَالُوا لِفِرْعَوْنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجْراً إِن کُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِینَ
ترجمه :
هنگامی که جادوگران ( نزد فرعون حاضر ) آمدند و به فرعون گفتند : آیا ما پاداش بزرگ و قابل ملاحظه‌ای خواهیم داشت اگر پیروز شویم ؟
توضیحات :
« أَجْراً » : تنوین برای بیان عظمت و ارزش پاداش و مزد کار است .
سوره شعراء آیه 42
متن آیه :
قَالَ نَعَمْ وَإِنَّکُمْ إِذاً لَّمِنَ الْمُقَرَّبِینَ
ترجمه :
( فرعون که سخت از موسی به وحشت افتاده بود و در تنگنا قرار داشت ) گفت : بلی ! ( هر چه بخواهید می‌دهم ) به علاوه شما در این صورت از مقرّبان ( درگاه من ) خواهید بود .
توضیحات :
« الْمُقَرَّبِینَ » : مراد نزدیکان درگاه فرعون و درباریان شاهی است .
سوره شعراء آیه 43
متن آیه :
قَالَ لَهُم مُّوسَى أَلْقُوا مَا أَنتُم مُّلْقُونَ
ترجمه :
( در روز موعود و در میدان مبارزه ، موسی ) به جادوگران گفت : آنچه را می‌خواهید بیفکنید ، بیفکنید ! ( و هر چه در قدرت دارید بنمائید و به میدان آورید ) .
توضیحات :
« مُلْقُونَ » : اندازندگان . افکنندگان . اسم فاعل از مصدر ( إلقاء ) است .
سوره شعراء آیه 44
متن آیه :
فَأَلْقَوْا حِبَالَهُمْ وَعِصِیَّهُمْ وَقَالُوا بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ الْغَالِبُونَ
ترجمه :
پس جادوگران ( با غرور و نخوت ) طنابها و عصاهای خود را افکندند و گفتند : به عزّت فرعون سوگند که ما قطعاً چیره و پیروزیم !
توضیحات :
« حِبَال » : جمع حَبْل ، طنابها . ریسمانها . « عِصِیّ » : جمع عَصا ، چوبه دستی .
سوره شعراء آیه 45
متن آیه :
فَأَلْقَى مُوسَى عَصَاهُ فَإِذَا هِیَ تَلْقَفُ مَا یَأْفِکُونَ
ترجمه :
موسی ( مهلت نداد و ) عصای خود را افکند ، ناگهان ( اژدهای بزرگی گردید و با سرعت ) شروع به بلعیدن ابزارهای دروغین ایشان کرد ( و آنها را یکی بعد از دیگری در کام خود فرو برد ) .
توضیحات :
« تَلْقَفُ » : با سرعت و قدرت می‌بلعید . « یَأْفِکُونَ » : با دروغ سر هم می‌کردند و به هم می‌بافتند . اشاره به کارها و ابزارهای دروغین جادوگران است ( نگا : اعراف / 117 ، توبه / 70 ) .
سوره شعراء آیه 46
متن آیه :
فَأُلْقِیَ السَّحَرَةُ سَاجِدِینَ
ترجمه :
جادوگران سجده‌کنان بر زمین فرو افتادند .
توضیحات :
« أُلْقِیَ » : فرو انداخته شدند . بیان فعل به صورت مجهول بیانگر این است که آن چنان تحت تأثیر جاذبه معجزه موسی قرار گرفتند که برای خدا سجده بردند ( نگا : طه / 70 ) و نیروی معجزه به گونه‌ای ایشان را قانع کرد که نتوانستند خویشتنداری کنند و فوراً برای خدا سجده بردند .
سوره شعراء آیه 47
متن آیه :
قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
گفتند : به پروردگارِ عالَمیان ایمان داریم .
توضیحات :
« قالُوا . . . » : مراد این است که کردار را با گفتار توأم ، و فعل سجده را با قول مؤکّد کردند .
سوره شعراء آیه 48
متن آیه :
رَبِّ مُوسَى وَهَارُونَ
ترجمه :
به پروردگار موسی و هارون .
توضیحات :
« رَبِّ » : بدل است . ذکر آن برای رفع توهمی است که در ذهن عامّه مردم بود . و آن این که مردم ، فرعون را ( رَبِّ ) خود می‌دانستند .
سوره شعراء آیه 49
متن آیه :
قَالَ آمَنتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَکُمْ إِنَّهُ لَکَبِیرُکُمُ الَّذِی عَلَّمَکُمُ السِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ لَأُقَطِّعَنَّ أَیْدِیَکُمْ وَأَرْجُلَکُم مِّنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّکُمْ أَجْمَعِینَ
ترجمه :
( فرعون جادوگران را تهدید کرد و ) گفت : آیا به او ایمان آوردید پیش از آن که من به شما اجازه دهم ؟ ! او بی‌گمان بزرگ و استاد شما است و به شما جادوگری آموخته است . پس خواهید دانست ( که با چه زجر و شکنجه‌ای شما را خواهم کشت ) . حتماً دستها و پاهای شما را عکس یکدیگر قطع می‌گردانم و همگی شما را به دار می‌آویزم .
توضیحات :
« ءَاذَنَ » : اجازه دهم . « کَبِیرُ » : مراد بزرگ و استاد است . « مِنْ خِلافٍ » : عکس یکدیگر . مثلاً دست راست و پای چپ ، یا پای راست و دست چپ ( نگا : مائده / 33 ) . « لاُصَلِّبَنَّکُمْ » : حتماً به دارتان می‌آویزم .
سوره شعراء آیه 50
متن آیه :
قَالُوا لَا ضَیْرَ إِنَّا إِلَى رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ
ترجمه :
( جادوگران شجاعانه ) گفتند : هیچ زیانی نیست ( از این کاری که تو خواهی کرد . هر کاری که می‌خواهی بکن باکی نیست ، چرا که ) ما به سوی پروردگارمان باز می‌گردیم ( و به لقای معشوق و معبود حقیقی خود می‌رسیم و پاداش خویش را از او دریافت می‌داریم ) .
توضیحات :
« ضَیْرَ » : زیان و ضرر . « لا ضَیْرَ » : مانعی نیست . زیان و ضرری در میان نمی‌باشد . « مُنقَلِبُونَ » : بر گردندگان ( نگا : مطفّفین / 31 ) .
سوره شعراء آیه 51
متن آیه :
إِنَّا نَطْمَعُ أَن یَغْفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَایَانَا أَن کُنَّا أَوَّلَ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
ما امیدواریم که پروردگارمان گناهان ما را ببخشایاد ، چرا که ما ( در میان قوم تو ) نخستین ایمان‌آورندگان بوده‌ایم .
توضیحات :
« نَطْمَعُ » : آزمندیم . امیدواریم . « خطایا » : گناهان . خطاها . « أَن کُنَّا » : به سبب این که ما بوده‌ایم . در اصل ( لِأن کُنَّا ) بوده و حرف ( أَنْ ) مخفّف از مثقّله است .
سوره شعراء آیه 52
متن آیه :
وَأَوْحَیْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِی إِنَّکُم مُّتَّبَعُونَ
ترجمه :
ما به موسی وحی کردیم که شبانه بندگان ( مؤمن بنی‌اسرائیل ) مرا ( از مصر ) کوچ بده . شما حتماً تعقیب می‌شوید ( و فرعون و فرعونیان برای دستگیری شما دنبالتان می‌کنند ) .
توضیحات :
« أَنْ » : حرف مشبّهةٌبالفعل و مخفّف از ( أَنَّ ) است ( نگا : مؤمنون / 27 ) « أَسْرِ بِعِبادی » : در شب بندگانم را کوچ بده ( نگا : إسراء / 1 ) . « مُتَّبَعُونَ » : تعقیب شوندگان . دنبال شوندگان . مراد تعقیب بنی‌اسرائیل توسّط فرعون و فرعونیان است .
سوره شعراء آیه 53
متن آیه :
فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِی الْمَدَائِنِ حَاشِرِینَ
ترجمه :
( توسّط جاسوسان خبر به دربار رسید که موسی و بنی‌اسرائیل در صدد کوچ به سرزمین دیگری هستند ) پس فرعون ( مأمورانی ) به شهرها فرستاد تا ( نیرو ) جمع کنند ( و جلو ایشان را بگیرند ) .
توضیحات :
« الْمَدَآئِن » : جمع مَدینة ، شهر . « حَاشِرِینَ » : گردآورندگان ( نگا : شعراء / 36 ) .
سوره شعراء آیه 54
متن آیه :
إِنَّ هَؤُلَاء لَشِرْذِمَةٌ قَلِیلُونَ
ترجمه :
( فرعون به مأموران دستور داد و گفت : به اهالی شهرها بگوئید : ) اینها ( که قصد فرار و تجمع و تقویت در جای دیگری را دارند ) گروه اندک و ناچیزی هستند ( و ما با نخستین تاخت ایشان را گرفتار و به شکنجه و آزار می‌رسانیم ) .
توضیحات :
« شِرْذِمَةٌ » : گروه و طائفه‌ای ناچیز و کم اهمّیّت .
سوره شعراء آیه 55
متن آیه :
وَإِنَّهُمْ لَنَا لَغَائِظُونَ
ترجمه :
آنان ما را بر سر خشم می‌آورند .
توضیحات :
« غَآئِظُونَ » : خشمگین‌کنندگان . بر سر خشم‌آورندگان .
سوره شعراء آیه 56
متن آیه :
وَإِنَّا لَجَمِیعٌ حَاذِرُونَ
ترجمه :
( البتّه جای هیچ گونه نگرانی نیست ، و لیکن ) ما گروهی هستیم محتاط ( و بیدار و دوراندیش ) .
توضیحات :
« جَمِیعٌ » : گروه و دسته . جمع ( نگا : قمر / 44 ) . « حَاذِرُونَ » : افراد محتاط و دوراندیش . آگاه و بیدار .
سوره شعراء آیه 57
متن آیه :
فَأَخْرَجْنَاهُم مِّن جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ
ترجمه :
( سرانجام آنچه می‌بایست بشود شد ، و عاقبت بنی‌اسرائیل بر فرعون و فرعونیان پیروز شدند ) و ما آنان را از باغها و چشمه‌سارها بیرون راندیم .
توضیحات :
« جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ » : مراد باغهای سرسبز و چشمه‌ساران پر آب مصر است .
سوره شعراء آیه 58
متن آیه :
وَکُنُوزٍ وَمَقَامٍ کَرِیمٍ
ترجمه :
و ( ایشان را ) از میان گنجها و کاخهای مجلّل ( به در کردیم ) .
توضیحات :
« کُنُوزٍ » : گنجها . « کَرِیمٍ » : مراد ارزشمند و مجلّل و مزیّن و خوش و زیبا است .
سوره شعراء آیه 59
متن آیه :
کَذَلِکَ وَأَوْرَثْنَاهَا بَنِی إِسْرَائِیلَ
ترجمه :
این چنین ( شد که بنی‌اسرائیل پیروز گشتند ) و آنها را میراث بنی‌اسرائیل کردیم .
توضیحات :
« کَذالِکَ » : کار چنین شد . در اینجا ترتیب طبیعی داستان مراعات نشده است . بلکه نتیجه و چکیده داستان گفته شده سپس به درازا از آن سخن رفته است .
سوره شعراء آیه 60
متن آیه :
فَأَتْبَعُوهُم مُّشْرِقِینَ
ترجمه :
( فرعون و فرعونیان ) بنی‌اسرائیل را تعقیب کردند و به هنگام طلوع آفتاب بدیشان رسیدند .
توضیحات :
« مُشْرِقِینَ » : به طلوع خورشید رسیدگان . از مصدر ( إشراق ) به معنی رسیدن به وقت شُروق که به معنی طُلوع است . همان گونه که ( إصباح ) به معنی داخل شدن در ( صَباح ) و ( إمساء ) به معنی رسیدن به ( مَساء ) است . ( مُشرِقِینَ ) می‌تواند حال ضمیر ( و ) و یا ( هم ) باشد .
سوره شعراء آیه 61
متن آیه :
فَلَمَّا تَرَاءى الْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَابُ مُوسَى إِنَّا لَمُدْرَکُونَ
ترجمه :
هنگامی که هر دو گروه یکدیگر را دیدند ، یاران موسی گفتند : ما ( در چنگال فرعونیان ) گرفتار می‌گردیم ( و هلاک می‌شویم ) .
توضیحات :
« تَرَآءَیا » : دید . فعل ماضی باب تفاعل است و در رسم‌الخطّ قرآنی ( تراءا ) است . « مُدْرَکُونَ » : رسیدگان . گرفتارشدگان .
سوره شعراء آیه 62
متن آیه :
قَالَ کَلَّا إِنَّ مَعِیَ رَبِّی سَیَهْدِینِ
ترجمه :
( موسی ) گفت : چنین نیست . پروردگار من با من است . ( قطعاً به دست دشمنم نمی‌سپارد و به راه نجات ) رهنمودم خواهد کرد .
توضیحات :
« کلاّ » : چنین نیست . این واژه حرفی است که سخن پیش از خود را ردّ و نفی می‌کند . یعنی : نگوئید که فرعون و سپاهیانش به ما می‌رسد . « مَعِیَ » : ( نگا : طه / 46 ) .
سوره شعراء آیه 63
متن آیه :
فَأَوْحَیْنَا إِلَى مُوسَى أَنِ اضْرِب بِّعَصَاکَ الْبَحْرَ فَانفَلَقَ فَکَانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ الْعَظِیمِ
ترجمه :
به دنبال آن به موسی پیام دادیم که عصای خود را به دریا بزن . ( وقتی عصا را به دریا زد ) دریا از هم شکافت ، و هر بخشی همچون کوه بزرگی گردید ( و دوازده راه خشک در آن پدیدار شد ، و هر گروهی از اسباط دوازده‌گانه بنی‌اسرائیل در جاده‌ای حرکت کرد ) .
توضیحات :
« إنفَلَقَ » : از هم شکافت . از هم باز شد . از هم جدا شد . « فِرْقٍ » : قِسم . بخش . مراد جوانب آبی است که واپس رفته است . « الطَّوْد » : کوه . کوه بزرگ . توصیف آن به عظیم در آیه ، برای تأکید است .
سوره شعراء آیه 64
متن آیه :
وَأَزْلَفْنَا ثَمَّ الْآخَرِینَ
ترجمه :
و در آنجا دیگران را ( نیز به موسی و بنی‌اسرائیل ) نزدیک گرداندیم ( و فرعون و فرعونیان را وارد آن راه‌های دوازده‌گانه کردیم ) .
توضیحات :
« أَزْلَفْنا » : نزدیک گرداندیم ( نگا : شعراء / 90 ، ِ / 31 ، تکویر / 13 ) . « ثُمَّ » : آنجا . ظرف است . مراد وسط دریا است . « الآخَرینَ » : دیگران . مراد فرعون و لشکریان فرعون است .
سوره شعراء آیه 65
متن آیه :
وَأَنجَیْنَا مُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَجْمَعِینَ
ترجمه :
موسی و جملگی همراهان او را نجات دادیم .
توضیحات :
« أَنجَیْنَا » : نجات دادیم .
سوره شعراء آیه 66
متن آیه :
ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِینَ
ترجمه :
سپس دیگران را غرق کردیم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 67
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
بی‌گمان در این ( ماجرای نجات مؤمنان و غرق کافران ) درس عبرت بزرگی است ( برای کسانی که چشم باز و دل آگاه داشته باشند و درباره سرگذشت جبّاران مغرور بیندیشند و اوراق تاریخ مکتوب و منظور را به دقّت بخوانند و ببینند ) . ولی اکثر آنان ایمان نیاوردند ( و کمتر ایشان ، همچون آسیه و جادوگران ، به جمع مؤمنان پیوستند ) .
توضیحات :
« ءَایَةً » : اندرز سترگ و عبرت بزرگ .
سوره شعراء آیه 68
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
بی‌گمان پروردگار تو با عزّت و توانا ، و با محبّت و مهربان است .
توضیحات :
« الْعَزِیزُ » : توانا ، در انتقام گرفتن از تکذیب کنندگان . « الرَّحِیمُ » : مهربان ، در حق تصدیق کنندگان .
سوره شعراء آیه 69
متن آیه :
وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ إِبْرَاهِیمَ
ترجمه :
( ای پیغمبر ! ) سرگذشت ابراهیم را برای کافران بیان دار .
توضیحات :
« نَبَأ » : خبر . مراد قصّه و سرگذشت است .
سوره شعراء آیه 70
متن آیه :
إِذْ قَالَ لِأَبِیهِ وَقَوْمِهِ مَا تَعْبُدُونَ
ترجمه :
هنگامی که به پدرش ( آزر ) و قوم ( بت‌پرست ) خود گفت : چه چیز را پرستش می‌کنید ؟ ( چیزهائی را که می‌پرستید ، کی شایسته پرستش می‌باشند ؟ ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 71
متن آیه :
قَالُوا نَعْبُدُ أَصْنَاماً فَنَظَلُّ لَهَا عَاکِفِینَ
ترجمه :
( مفتخرانه پاسخ دادند و ) گفتند : بتهای بزرگی را می‌پرستیم و دائماً ( به پرستش آنها می‌پردازیم و ) بر عبادتشان ماندگار می‌مانیم .
توضیحات :
« نَظَلُّ » : بر دوام می‌مانیم . از افعال ناقصه و بیانگر استمرار در کار است . « عَاکِفِینَ » : ملازمان عبادت ( نگا : بقره / 187 ، اعراف / 138 ) .
سوره شعراء آیه 72
متن آیه :
قَالَ هَلْ یَسْمَعُونَکُمْ إِذْ تَدْعُونَ
ترجمه :
گفت : آیا هنگامی که آنها را به کمک می‌خوانید ، صدای شما را می‌شنوند و نیازتان را برآورده می‌کنند ؟
توضیحات :
« هَلْ یَسْمَعُونَکُمْ ؟ » : آیا دعا و سخن شما را می‌شنوند ؟ آیا نیازتان را برآورده می‌کنند و به شما پاسخ می‌گویند ؟
سوره شعراء آیه 73
متن آیه :
أَوْ یَنفَعُونَکُمْ أَوْ یَضُرُّونَ
ترجمه :
یا سودی به شما می‌رسانند ( اگر از آنها اطاعت کنید ؟ ) و یا زیانی متوجّه شما می‌سازند ( اگر از آنها سرپیچی نمائید ؟ ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 74
متن آیه :
قَالُوا بَلْ وَجَدْنَا آبَاءنَا کَذَلِکَ یَفْعَلُونَ
ترجمه :
می‌گویند : ( چیزی از این کارها را نمی‌توانند بکنند ) فقط ما پدران و نیاکان خود را دیده‌ایم که این چنین می‌کردند ( و بتان را به گونه ما پرستش می‌نمودند و ما هم از کارشان تقلید می‌کنیم و بس . مگر می‌شود پدران و نیاکان ما در اشتباه بوده باشند ؟ ) .
توضیحات :
« وَجَدْنَا » : یافته‌ایم . دیده‌ایم . « ءَابَآء » : پدران . مراد پدران و اجداد و نیاکان است ( نگا : شعراء / 76 ) .
سوره شعراء آیه 75
متن آیه :
قَالَ أَفَرَأَیْتُم مَّا کُنتُمْ تَعْبُدُونَ
ترجمه :
آیا ( می‌دانید که چه کار می‌کنید و ) می‌بینید که چه چیز را می‌پرستید ؟ !
توضیحات :
« أَفَرَأَیْتُمْ ؟ » : آیا می‌بینید ؟ مراد از دیدن ، اندیشیدن و دانستن و به اصل مسأله پی بردن است .
سوره شعراء آیه 76
متن آیه :
أَنتُمْ وَآبَاؤُکُمُ الْأَقْدَمُونَ
ترجمه :
هم شما و هم پدران پیشین شما .
توضیحات :
« أَنتُمْ » : تأکید ضمیر فاعلی در آیه قبلی است . « الأقْدَمُونَ » : پیشینیان و گذشتگان .
سوره شعراء آیه 77
متن آیه :
فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّی إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
همه آنها دشمن من هستند ( آنهائی که شما معبود خود می‌دانید ) بجز پروردگار جهانیان .
توضیحات :
« عَدُوٌّ » : این واژه برای مفرد و مثنّی و جمع و مذکّر و مؤنّث یکسان به کار می‌رود ( نگا : نساء / 101 ، انعام / 112 ) . « إِلاّ رَبَّ » : اگر به خدا معتقد نبوده باشند و خدا جزو معبودهای آنان نبوده باشد ، استثناء منقطع است و ذکر آن به منظور تأکید بر توحید خالص است . اگر هم علاوه از بتها خدا را نیز پرستش می‌کرده‌اند ، ابراهیم پروردگار جهانیان را استثناء می‌کند .
سوره شعراء آیه 78
متن آیه :
الَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهْدِینِ
ترجمه :
( پروردگار جهانیانی ) که مرا آفریده است ، و هم او مرا ( به سوی سعادت دنیا و آخرت ) راهنمائی می‌سازد ( و در سراسر زندگی من حضور دارد و لحظه‌ای از من غافل نیست ) .
توضیحات :
« یَهْدِینِ » : مرا راهنمائی می‌کند و دستگیرم او است ( نگا : طه / 50 ) .
سوره شعراء آیه 79
متن آیه :
وَالَّذِی هُوَ یُطْعِمُنِی وَیَسْقِینِ
ترجمه :
آن کسی است که او مرا میخوراند و می‌نوشاند .
توضیحات :
« یُطْعِمُنی . . . » : مراد این است که روزی‌رسانم او است و من همه جا بر سر خوان نعمت او نشسته‌ام .
سوره شعراء آیه 80
متن آیه :
وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ
ترجمه :
و هنگامی که بیمار شوم او است که مرا شفا می‌دهد .
توضیحات :
« یَشْفِینِ » : مراد این است که شافی تنها خدا است و دکتر و دوا وسیله است . انسان مؤمن به پزشک مراجعه می‌کند و دارو می‌خورد ، ولی هیچ کدام را شفا دهنده نمی‌داند و بلکه معتقد است که اگر خدا خواست دوا و درمان مؤثّر واقع می‌شوند . نان و آب وسیله سیر کردنند ، ولی سیرکننده خدا است .
سوره شعراء آیه 81
متن آیه :
وَالَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحْیِینِ
ترجمه :
و آن کسی است که ( چون اجلم فرا رسید ) او مرا می‌میراند و سپس ( در رستاخیز برای حساب و کتاب و جزا و سزا ) مرا زنده می‌گرداند .
توضیحات :
« یُحْیِینِ » : مرا زنده می‌کند . اشاره به این است که حیات‌بخش و میراننده و دوباره زنده کننده خدا است .
سوره شعراء آیه 82
متن آیه :
وَالَّذِی أَطْمَعُ أَن یَغْفِرَ لِی خَطِیئَتِی یَوْمَ الدِّینِ
ترجمه :
و آن کسی است که امیدوارم در روز جزا و سزا ( که قیامت برپا است ) گناهم را بیامرزد .
توضیحات :
« أَطْمَعُ » : چشم طمع می‌دوزم . امیدوارم . « خَطِیئَتِی » : گناهم . لغزشم . « یَوْمَ الدِّینِ » : روز حساب و کتاب و جزا و سزا ( نگا : فاتحه / 4 ) .
سوره شعراء آیه 83
متن آیه :
رَبِّ هَبْ لِی حُکْماً وَأَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ
ترجمه :
( ابراهیم دست دعا به درگاه خدا برداشت و گفت : ) پروردگارا ! به من کمال و معرفت مرحمت فرما ( تا در پرتو آن ، حق را حق و باطل را باطل ببینم ، و قدرت بر داوری صحیح در میان بندگانت داشته باشم ) ، و مرا ( در دنیا و آخرت ) از زمره شایستگان و بایستگان گردان .
توضیحات :
« حُکْماً » : کمال و معرفت . شناخت عمیق همراه با قدرت داوری . کمال علم و عمل . حکمت ( نگا : شعراء / 21 ) .
سوره شعراء آیه 84
متن آیه :
وَاجْعَل لِّی لِسَانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرِینَ
ترجمه :
و ( با توفیق در طاعت و عبادت و اعمال نیک ) برای من ذکر خیر و نام نیک در میان آیندگان بر جای دار .
توضیحات :
« لِسَانَ صِدْقٍ » : ذکر خیر . نام نیک ( نگا : مریم / 50 ) . « الآخِرینَ » : کسانی که بعدها می‌آیند و در زمین زندگی می‌کنند . آیندگان جهان .
سوره شعراء آیه 85
متن آیه :
وَاجْعَلْنِی مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِیمِ
ترجمه :
و مرا از زمره کسانی ساز که بهشت پرنعمت را فراچنگ می‌آورند .
توضیحات :
« وَرَثَةِ جَنَّةِ » : وارثان بهشت . مراد کسانی است که در پرتو ایمان به الله و پرستش خدا بهشت را به دست می‌آورند ( نگا : اعراف / 43 ) . « جَنَّةِ النَّعِیمِ » : ( نگا : مائده / 65 ، یونس / 9 ، حجّ / 56 ) .
سوره شعراء آیه 86
متن آیه :
وَاغْفِرْ لِأَبِی إِنَّهُ کَانَ مِنَ الضَّالِّینَ
ترجمه :
و پدرم را ( با رهنمود به ایمان و توفیق در طاعت و عبادت ، مورد مرحمت و مشمول مغفرت گردان ، و بدین وسیله او را ) که از گمراهان است بیامرز .
توضیحات :
« إِغْفِرْ . . . » : طلب آمرزش ابراهیم برای پدرش آزر ، پیش از فوت آزر است ، و ابراهیم وقت جدا شدن از او بدو وعده داده بود که برای وی طلب آمرزش کند . امّا چون دید که او با کفر از جهان رفت ، از او بیزاری جست و طلب آمرزش را قطع کرد ( نگا : توبه / 114 ) .
سوره شعراء آیه 87
متن آیه :
وَلَا تُخْزِنِی یَوْمَ یُبْعَثُونَ
ترجمه :
و مرا خوار و رسوا مدار در روزی که ( مردمان برای حساب و کتاب و سزا و جزا ، زنده و ) برانگیخته می‌شوند .
توضیحات :
« یُبْعَثُونَ » : ( نگا : اعراف / 14 ، حجر / 36 ، مؤمنون / 100 ) .
سوره شعراء آیه 88
متن آیه :
یَوْمَ لَا یَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ
ترجمه :
آن روزی که اموال ، ( یعنی نیروی مادی ) ، و اولاد ، ( یعنی نیروی انسانی ، به کسی ) سودی نمی‌رساند .
توضیحات :
« یَوْمَ » : ظرف و مراد قیامت است .
سوره شعراء آیه 89
متن آیه :
إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ
ترجمه :
بلکه تنها کسی ( نجات پیدا می‌کند و از اموالی که در راه آفریدگار صرف ، و از اولادی که در مسیر پروردگار رهنمود کرده باشد ، سود می‌برد ) که با دل سالم ( از بیماری کفر و نفاق و ریا ) به پیشگاه خدا آمده باشد .
توضیحات :
« إِلاّ مَنْ . . . » : مگر کسی که . لیکن کسی که . واژه ( مَنْ ) می‌تواند مرفوع و بدل از فاعل ( یَنفَعُ ) و مضافی پیش از آن مقدّر باشد که تقدیر چنین خواهد بود : لا یَنفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ إِلاّ مالُ و بَنُو مَنْ أَتَی اللهَ بَقَلْبٍ سَلیمٍ . و یا این که واژه ( مَنْ ) منصوب و مفعول بوده و در اصل بدل از مفعول محذوف باشد که تقدیر چنین خواهد بود : یَوْمَ لاْ یَنفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ أَحَدَاً إَلاّ مَنْ أَتَی اللهَ بِقَلْبٍ سَلیمٍ . در هر صورت اموال و اولادی به انسان سود می‌رسانند که تبدیل به باقیات صالحات شده باشند . « قَلْبٍ سَلیمٍ » : دل سالم از بیماری کفر و نفاق و ریا ( نگا : اعراف / 147 ، احزاب / 19 ، بقره / 264 ) .
سوره شعراء آیه 90
متن آیه :
وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ
ترجمه :
در آن هنگام بهشت برای پرهیزگاران نزدیک گردانده می‌شود ( و آنان که از کفر و معاصی رویگردان ، و به ایمان و طاعت در جهان روی آورده بودند ، به سوی آن می‌روند ) .
توضیحات :
« أُزْلِفَتْ » : نزدیک گردانده شد .
سوره شعراء آیه 91
متن آیه :
وَبُرِّزَتِ الْجَحِیمُ لِلْغَاوِینَ
ترجمه :
و دوزخ برای گمراهان آشکار گردانده می‌شود .
توضیحات :
« بُرِّزَتْ » : نموده شد . آشکار گردید . « الْغَاوِینَ » : گمراهان .
سوره شعراء آیه 92
متن آیه :
وَقِیلَ لَهُمْ أَیْنَ مَا کُنتُمْ تَعْبُدُونَ
ترجمه :
و بدیشان گفته می‌شود : کجا هستند معبودهائی که پیوسته آنها را عبادت می‌کردید ؟
توضیحات :
« مَا » : چیزهائی که . مراد معبودهای دروغین است .
سوره شعراء آیه 93
متن آیه :
مِن دُونِ اللَّهِ هَلْ یَنصُرُونَکُمْ أَوْ یَنتَصِرُونَ
ترجمه :
( معبودهای ) غیر از خدا . آیا آنها ( در برابر این شدائد و سختیهائی که اکنون با آن روبرو هستید و هستند ) شما را کمک می‌کنند یا خویشتن را یاری می‌دهند ؟
توضیحات :
« یَنتَصِرُونَ » : باز می‌دارند . خویشتن را به دور می‌دارند . انتصار به معنی یاری دادن خود یا کمک خواستن و یا دفع بلا از خویشتن است ( نگا : کهف / 43 ، قصص / 81 ، قمر / 10 ، رحمن / 35 ) .
سوره شعراء آیه 94
متن آیه :
فَکُبْکِبُوا فِیهَا هُمْ وَالْغَاوُونَ
ترجمه :
پس از آن ، آنان ( که پرستش شوندگان گمراهساز ) همراه گمراهان ( که پرستش کنندگان ایشان بودند ) پیاپی به دوزخ سرنگون افکنده می‌شوند .
توضیحات :
« کُبْکِبُوا » : سرنگون و پیاپی فرو افکنده می‌شوند .
سوره شعراء آیه 95
متن آیه :
وَجُنُودُ إِبْلِیسَ أَجْمَعُونَ
ترجمه :
و جملگی لشکریان اهریمن ( نیز همراه آن دو گروه به دوزخ سرنگون می‌گردند ) .
توضیحات :
« جُنُودُ إِبْلِیسَ » : لشکریان و یاوران ابلیس . مراد پیروان ابلیس ، یعنی جنایتکاران و معصیت پیشگان سراسر تاریخ است ( نگا : اعراف / 18 ، حجر / 43 ) .
سوره شعراء آیه 96
متن آیه :
قَالُوا وَهُمْ فِیهَا یَخْتَصِمُونَ
ترجمه :
آنان ( که معبودهای دروغین را پرستیده‌اند ) در آنجا به کشمکش ( با معبودهای خود ) می‌پردازند و می‌گویند :
توضیحات :
« وَ هُمْ فِیهَا یَخْتَصِمُونَ » : جمله حالیّه است .
سوره شعراء آیه 97
متن آیه :
تَاللَّهِ إِن کُنَّا لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ
ترجمه :
به خدا سوگند ما در گمراهی آشکاری بوده‌ایم .
توضیحات :
« إِن کُنَّا » : واژه ( إِنْ ) مخفّف از مثقّله و در اصل چنین است : إِنَّا کُنَّا .
سوره شعراء آیه 98
متن آیه :
إِذْ نُسَوِّیکُم بِرَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
آن زمان که ما شما ( معبودان دروغین ) را با پروردگار جهانیان ( در عبادت و طاعت ) برابر می‌دانستیم .
توضیحات :
« إِذْ » : زمانی که . ظرف زمان گمراهی است . یا ( إِذْ ) تعلیلیّه است ( نگا : زخرف / 39 ) .
سوره شعراء آیه 99
متن آیه :
وَمَا أَضَلَّنَا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ
ترجمه :
و ما را جز بزهکاران ( شیاطین نام ) گمراه نکرده است .
توضیحات :
« الْمُجْرِمُونَ » : مراد شیطان و یاوران او ، یا رؤساء و کبراء ایشان است ( نگا : احزاب / 67 ) .
سوره شعراء آیه 100
متن آیه :
فَمَا لَنَا مِن شَافِعِینَ
ترجمه :
( ای وای بر ما ! امروز ) ما اصلاً شفاعت کنندگانی نداریم ( که ما را برهانند ! ما که معتقد به میانجیگری میانجیگران برای نجات خود بودیم ) .
توضیحات :
« مِن شَافِعِینَ » : واژه ( مِنْ ) بیانگر عمومیّت نفی چیزی است که پس از آن قرار دارد ( نگا : تفسیر المصحف المفسّر ) .
سوره شعراء آیه 101
متن آیه :
وَلَا صَدِیقٍ حَمِیمٍ
ترجمه :
( همچنین ، امروز ) دوست صمیمی و دلسوزی هم نداریم ( تا دست کم گریه‌ای برای ما سر دهد ) .
توضیحات :
« حَمیمٍ » : گرم . مراد صمیمی و دلسوز است .
سوره شعراء آیه 102
متن آیه :
فَلَوْ أَنَّ لَنَا کَرَّةً فَنَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
کاش ! ( به جهان ) برگشتی داشتیم تا از زمره مؤمنان می‌شدیم ( و در پرتو ایمان درست و اعمال شایسته ، از عذاب دوزخ نجات می‌یافتیم و به بهشت در می‌آمدیم ) .
توضیحات :
« لَوْ » : واژه ( لَوْ ) در اینجا در معنی ( لَیْتَ ) و برای تمنّی است . « کَرَّةً » : رجعت . برگشت . مراد برگشت به جهان است ( نگا : مؤمنون / 99 و 100 ) .
سوره شعراء آیه 103
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
بی‌گمان در این ( سرگذشت ابراهیم ) پند و عبرتی ( برای عاقلان قوم تو و سایر فرزانگان ) است ، ولی ( جای تعجّب است ) بیشتر آنان ایمان نداشته ( و ایمان نمی‌آورند ) .
توضیحات :
« ءَایَةً » : پند و اندرز . درس عبرت .
سوره شعراء آیه 104
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
قطعاً پروردگارت ( بر انتقام از بی‌دینان ) توانا و ( نسبت به مؤمنان ) مهربان است .
توضیحات :
« وَ إِنَّ رَبَّکَ . . . » : تکرار این نوع جمله‌ها دلداری مؤثّری است برای پیغمبر و مؤمنان اندک صدر اسلام ، و برای اقلیت مؤمنان در برابر اکثریّت گمراهان در هر عصر و زمان .
سوره شعراء آیه 105
متن آیه :
کَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
( ماجرای آموزنده دیگری مربوط به قوم نوح است ) . قوم نوح پیغمبران را تکذیب کردند .
توضیحات :
« کَذَّبَتْ . . . » : قوم نوح با تکذیب نوح ، همه پیغمبران را نیز تکذیب کرده‌اند ، چرا که تکذیب پیغمبری ، تکذیب همه پیغمبران بشمار است ؛ شاید هم قوم نوح ، منکر همه پیغمبران و به طور کلّی همه ادیان آسمانی بوده‌اند ( نگا : فرقان / 37 ) . تأنیث فعل ( کَذَّبَتْ ) به خاطر این است که واژه ( قوم ) به صورت مذکّر و مؤنّث به کار می‌رود ، و به طور کلّی هر اسم جمعی فعل آن می‌تواند به صورت مذکّر و مؤنّث ذکر شود .
سوره شعراء آیه 106
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
زمانی که همنژادشان نوح بدیشان گفت : هان ! پرهیزگاری کنید !
توضیحات :
« أَخُوهُمْ » : برادرشان . مراد همنژادشان است ، همان گونه که می‌گویند : أَخُوالْعَرَب . أَخُوتَمیم . « أَلا تَتَّقُونَ » : آیا پرهیزگاری نمی‌کنید ؟ هان ! پرهیزگاری کنید .
سوره شعراء آیه 107
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
قطعاً من برای شما پیغمبر امینی هستم .
توضیحات :
« أَمینٌ » : امین در ادای رسالت آسمانی . مشهور به امانت در میان مردم .
سوره شعراء آیه 108
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
« إِتَّقُوااللهَ » : از عذاب خدا خویشتن را در امان دارید . از خدا بترسید .
سوره شعراء آیه 109
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
من در مقابل این دعوت هیچ مزدی از شما نمی‌خواهم . مزد من جز بر پروردگار جهانیان نیست .
توضیحات :
« عَلَیْهِ » : در برابر دعوت و تبلیغ اوامر و نواهی . « إِنْ » : حرف نفی است .
سوره شعراء آیه 110
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
پس از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
« أَطیعُونِ » : از من اطاعت کنید . مراد پذیرش دستور آسمانی است .
سوره شعراء آیه 111
متن آیه :
قَالُوا أَنُؤْمِنُ لَکَ وَاتَّبَعَکَ الْأَرْذَلُونَ
ترجمه :
گفتند : آیا ما ( اشراف و نجباء ) به شما ایمان بیاوریم ، در حالی که پست‌ترین و بی‌ارزش‌ترین افراد از تو پیروی کرده‌اند ؟ ! ( چگونه انتظار داری افراد ثروتمند و والامقام ، با مشتی بی‌سر و پا و گمنام ، همراه و همنشین شوند ؟ ! ) .
توضیحات :
« وَاتَّبَعَکَ » : حرف ( و ) حالیّه است . « الأرْذَلُونَ » : پست‌ترین مردم . مراد افراد بی‌چیز و بی‌مقام است ( نگا : هود / 27 ) .
سوره شعراء آیه 112
متن آیه :
قَالَ وَمَا عِلْمِی بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ
ترجمه :
( نوح ) گفت : ( وظیفه من دعوت همگان به سوی حق و اصلاح جامعه است ) من چه می‌دانم آنان چه کاری داشته‌اند ؟ ( و گذشته ایشان چه بوده است ؟ مهم امروز است که دعوت مرا پذیرفته و در مقام خودسازی برآمده‌اند و در راه حق گام نهاده‌اند ) .
توضیحات :
« مَا عِلْمی » : من چه می‌دانم . من نمی‌دانم . واژه ( ما ) می‌تواند اسم استفهام یا حرف نفی باشد .
سوره شعراء آیه 113
متن آیه :
إِنْ حِسَابُهُمْ إِلَّا عَلَى رَبِّی لَوْ تَشْعُرُونَ
ترجمه :
حساب ( اعمال و جزای کار ) ایشان جز بر عهده پروردگارم نیست ، اگر شما فهمیده و باشعور باشید ( می‌دانستید که کار خوب و بد گذشته ایشان از دید خدا پنهان نبوده است و سر و کارشان با خدا است نه با من ) .
توضیحات :
« إِنْ » : حرف نفی است .
سوره شعراء آیه 114
متن آیه :
وَمَا أَنَا بِطَارِدِ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
من هرگز مؤمنان را ( از پیش خود ) نمی‌رانم ( تا دل شما را به دست آرم ) .
توضیحات :
« طَارِد » : طرد کننده . دور کننده .
سوره شعراء آیه 115
متن آیه :
إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِیرٌ مُّبِینٌ
ترجمه :
من بیم دهنده آشکاری بیش نیستم .
توضیحات :
« إِنْ أَنَا . . . » : حرف ( إِنْ ) نافیه است . « مُبینٌ » : واضح و آشکار .
سوره شعراء آیه 116
متن آیه :
قَالُوا لَئِن لَّمْ تَنتَهِ یَا نُوحُ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْمَرْجُومِینَ
ترجمه :
گفتند : ای نوح ! اگر ( بدین رفتار و گفتار خود ) پایان ندهی ، قطعاً جزو سنگساران خواهی شد ( و بر سر تو همان خواهد آمد که بر سر سایر مخالفان ما آمده است ) .
توضیحات :
« الْمَرْجُومِینَ » : افراد سنگباران شده . سنگساران .
سوره شعراء آیه 117
متن آیه :
قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوْمِی کَذَّبُونِ
ترجمه :
( نوح به پیشگاه خدا عرض کرد و ) گفت : پروردگارا ! قوم من ، مرا دروغگو نامیدند ( و دعوتم را نپذیرفتند ) !
توضیحات :
« قالَ : رَبِّ . . . » : این آیه مقدّمه تقاضای مطالب آیه بعدی است .
سوره شعراء آیه 118
متن آیه :
فَافْتَحْ بَیْنِی وَبَیْنَهُمْ فَتْحاً وَنَجِّنِی وَمَن مَّعِی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
( اکنون که هیچ راهی برای هدایت این ستمگران باقی نمانده است و تمام تلاش و توانم بیفایده بوده است ) میان من و اینان خودت داوری کن ( و کافران و مشرکان را نابود فرما ) و من و مؤمنانی را که با من هستند ( از دست شکنجه و آزارشان ) نجات بده .
توضیحات :
« إِفْتَحْ » : داوری کن ( نگا : اعراف / 89 ) . جدائی بیفکن . مراد قضاوت در میان اهل توحید و سایر کافران و مشرکان است ، و حق و سزای هر گروهی را دادن و به مکافات یا مجازات رساندن است .
سوره شعراء آیه 119
متن آیه :
فَأَنجَیْنَاهُ وَمَن مَّعَهُ فِی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ
ترجمه :
ما او و کسانی را که با او بودند ، در کشتی پر ( از انسانها و حیوانهای گوناگون و خوراک و نیازمندیهای آنان و اینان ) نجات دادیم .
توضیحات :
« مَن مَّعَهُ » : کسانی که با او بودند . مراد پیروان ایماندار است . « الْفُلْک » : ( نگا : بقره / 164 ) . « الْمَشْحُونَ » : پر . لبریز . کشتی نوح انباشته از مردمان و حیوانات و پرندگان و خوراک و مایحتاج آنها بود ( نگا : هود / 40 ) .
سوره شعراء آیه 120
متن آیه :
ثُمَّ أَغْرَقْنَا بَعْدُ الْبَاقِینَ
ترجمه :
سپس بقیّه را غرق کردیم .
توضیحات :
« بَعْدُ » : بعد از نجات نوح و مؤمنان .
سوره شعراء آیه 121
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
بی‌گمان در این ( سرگذشت نوح و سرنوشت مؤمنان و کافران ) عبرت سترگ و دلیل بزرگی ( بر قدرت خدا و صدق پیغمبران ) است ، و بیشتر مردمان ( با وجود شنیدن داستان عبرت‌انگیزِ راه یافتگان و گمراهان و سرانجام کار ایشان ) ایمان نمی‌آورند .
توضیحات :
« ءَایَةً » : عبرت ( نگا : فرقان / 37 ) . دلیل . « مَا کَانَ أَکْثَرُهُم بِمُؤْمِنِینَ » : اغلب مردمان آن روزی به نوح ایمان نیاوردند و غرق شدند . بیشتر کسانی که قرآن را می‌شنوند و از این سرنوشت اطّلاع حاصل می‌کنند ، ایمان نمی‌آورند ( نگا : هود / 17 ، غافر / 59 ، روم / 42 ، شعراء / 158 و 190 ) .
سوره شعراء آیه 122
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
مسلّماً پروردگار تو چیره و توانا ( بر انتقام از ستمکاران ) و مهربان ( در حق پرهیزگاران ) است .
توضیحات :
« الْعَزِیز » : چیره . شکست‌ناپذیر .
سوره شعراء آیه 123
متن آیه :
کَذَّبَتْ عَادٌ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
قوم عاد پیغمبران ( خدا ) را تکذیب کردند ( و دروغگو نامیدند ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 124
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ هُودٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
بدان گاه که برادرشان هود بدیشان گفت : هان ! تقوا پیشه کنید ( و پرهیزگار باشید ، و از عذاب خدا بپرهیزید ) .
توضیحات :
« أَلا تَتَّقُونَ » : هان ! پرهیزگار باشید . آیا تقوا پیشه نمی‌کنید ؟
سوره شعراء آیه 125
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
من پیغمبر امینی برای شما هستم .
توضیحات :
« رَسُولٌ أَمِینٌ » : ( نگا : شعراء / 107 ) .
سوره شعراء آیه 126
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 127
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
من هیچ اجر و پاداشی در برابر این دعوت از شما نمی‌طلبم . اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نمی‌باشد .
توضیحات :
« عَلَیْهِ » : ( نگا : شعراء / 109 ) .
سوره شعراء آیه 128
متن آیه :
أَتَبْنُونَ بِکُلِّ رِیعٍ آیَةً تَعْبَثُونَ
ترجمه :
آیا شما بالای هر بلندی و مکان مرتفعی کاخ سر به فلک کشیده‌ای می‌سازید و ( در آن ) به خوشگذرانی و کارهای بیهوده می‌پردازید ؟
توضیحات :
« رِیعٍ » : مکان مرتفع . بلندی . « ءَایَةً » : نشانه . مراد کاخ بلند و سر به فلک کشیده است . « تَعْبَثُونَ » : کارهای بیهوده . و خوشگذرانی می‌کنید . جمله حال است برای ضمیر ( و ) در فعل ( تَبْنُونَ ) .
سوره شعراء آیه 129
متن آیه :
وَتَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّکُمْ تَخْلُدُونَ
ترجمه :
و دژها و قلعه‌هائی می‌سازید که انگار جاودانه می‌مانید ؟
توضیحات :
« مَصَانِعَ » : دژها و کاخها . کارخانه‌ها و کارگاهها . « لَعَلَّکُمْ تَخْلُدُونَ » : انگار جاودانه می‌مانید . تا این که جاودانه بمانید . معنی آیه می‌تواند چنین هم باشد : کارخانه‌ها و کارگاهها را برای کندن کوهها و ساختن کاخها و برجها به کار می‌برید ، انگار جاودانه می‌مانید ؟
سوره شعراء آیه 130
متن آیه :
وَإِذَا بَطَشْتُم بَطَشْتُمْ جَبَّارِینَ
ترجمه :
و هنگامی که مجازات می‌کنید ، از حدّ تجاوز می‌کنید و همچون ستمگران و سرکشان کیفر می‌دهید ( و در برابر کمترین جرم ، سنگین‌ترین جریمه و سزا روا می‌دارید و عدالت و ترحّمی ندارید ) .
توضیحات :
« بَطَشْتُمْ » : حمله‌ور شدید . یعنی سخت به دیگران و همسایگان تاخت و تاز می‌برید . در مجازات زیاده‌روی کردید و از حد فراتر رفتید ( نگا : بروج / 12 ) . « جَبّارینَ » : سرکشان و ستمگران . حال است .
سوره شعراء آیه 131
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 132
متن آیه :
وَاتَّقُوا الَّذِی أَمَدَّکُم بِمَا تَعْلَمُونَ
ترجمه :
از ( خشم ) خدائی بپرهیزید که شما را با نعمتهائی که می‌دانید یاری داده است .
توضیحات :
« أَمَدَّکُمْ » : شما را یاری داده است ( نگا : إسراء / 6 ) .
سوره شعراء آیه 133
متن آیه :
أَمَدَّکُم بِأَنْعَامٍ وَبَنِینَ
ترجمه :
شمار را یاری داده است با ( اعطاء ) چهارپایان و پسران .
توضیحات :
« أَمَدَّکُمْ » : این آیه ، سرآغاز برشمردن امداد خداوندی است .
سوره شعراء آیه 134
متن آیه :
وَجَنَّاتٍ وَعُیُونٍ
ترجمه :
و با باغها و چشمه‌ها .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 135
متن آیه :
إِنِّی أَخَافُ عَلَیْکُمْ عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ
ترجمه :
من می‌ترسم عذاب روز بزرگ ( قیامت ) گریبانگیر شما شود .
توضیحات :
« یَوْمٍ عَظیمٍ » : روز بزرگ . مراد قیامت است ( نگا : انعام / 15 ، اعراف / 59 ) . از آنجا که در دنیا نیز انسان به مجازات عمل بد خود ( نگا : اعراف / 130 و 165 ) یا به مکافات عمل خوبه خود ( نگا : نحل / 30 ) می‌رسد ، روز بزرگ می‌تواند روزهای سخت و وحشتناک دنیا نیز باشد ( نگا : شعراء / 189 ) .
سوره شعراء آیه 136
متن آیه :
قَالُوا سَوَاء عَلَیْنَا أَوَعَظْتَ أَمْ لَمْ تَکُن مِّنَ الْوَاعِظِینَ
ترجمه :
آنان ( به هود پاسخ دادند و ) گفتند : برای ما تفاوت نمی‌کند چه ما را اندرز بدهی یا ندهی ! ( بیهوده خود را خسته مکن و ما را درد سر مده ) .
توضیحات :
« قَالُوا » : قوم عاد گفتند . مراد از این سخن تحقیر و توهین است .
سوره شعراء آیه 137
متن آیه :
إِنْ هَذَا إِلَّا خُلُقُ الْأَوَّلِینَ
ترجمه :
این ( چیزهائی که به هم بافته‌ای و به ما خواهی گفت ) جز شیوه و عادت پیشینیان نیست ( آنانی که در گذشته خود را پیغمبر نامیده‌اند و دروغهائی را به گذشتگان تحویل داده‌اند و ادعاهائی همچون ادّعای تو داشته‌اند ) .
توضیحات :
« إِنْ » : حرف نفی است . « خُلُقُ الأوَّلِینَ » : اخلاق و عادت گذشتگان و پیشینیان . مرادشان تکذیب همه پیغمبران است ( نگا : انعام / 25 ) . یا این که مراد این است اعمالی که آنان مرتکب می‌شدند ، از قبیل بت‌پرستی و ساختن قصرها و قلعه‌های سر به فلک کشیده بر نقاط مرتفع ، و خشونت در مجازات رساندن و کیفر دادن ، همان چیزهائی است که پیشینیان انجام می‌داده‌اند و مطلب قابل ایرادی نمی‌باشد .
سوره شعراء آیه 138
متن آیه :
وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِینَ
ترجمه :
و ما ( نه در این جهان و نه در آن جهان ) عذاب داده نمی‌شویم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 139
متن آیه :
فَکَذَّبُوهُ فَأَهْلَکْنَاهُمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
قوم عاد ، هود را دروغگو نامیدند ( و رسالتش را نپذیرفتند ) و ما هم نابودشان کردیم . در این ( سرگذشت قوم عاد ) عبرتی است ( برای کسانی که بخواهند از سرنوشت دیگران ، درسی و پندی بیاموزند ) . اکثر قوم عاد ایمان نیاوردند ( و راه کفر در پیش گرفتند و نتیجه آن را دیدند ) .
توضیحات :
« ءَایَةً » : درس عبرت . نشانه قدرت . « مَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ » : بیشتر قوم عاد ایمان نداشتند ، بیشتر مردم به این روایت ایمان ندارند .
سوره شعراء آیه 140
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
بی‌گمان پروردگار تو چیره و توانا ( بر درهم شکستن جبّاران ستمکار ) و مهربان ( در حق ضعیفان دیندار ) است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 141
متن آیه :
کَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
قوم ثمود پیغمبران را دروغگو نامیدند ( و از آنان فرمانبرداری نکردند ) .
توضیحات :
« کَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلِینَ » : ( نگا : فرقان / 37و38 ) .
سوره شعراء آیه 142
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ صَالِحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
آن زمان که برادرشان صالح بدیشان گفت : آیا تقواپیشه نمی‌سازید ؟ ( و از خدا نمی‌ترسید ؟ ) .
توضیحات :
« أَخُوهُمْ » : ( نگا : شعراء / 106 ) . « أَلا تَتَّقُونَ » : آیا تقوا پیشه نمی‌سازید ؟ هان ! تقواپیشه کنید ( نگا : شعراء / 106 ) .
سوره شعراء آیه 143
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
من بی‌گمان برایتان پیغمبر امینی هستم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 144
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
پس از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 145
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
و در قبال تبلیغ دعوت اجر و پاداشی از شما درخواست نمی‌کنم . اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نیست .
توضیحات :
« إِنْ أَجْرِیَ . . . » : ( نگا : شعراء / 109 ) .
سوره شعراء آیه 146
متن آیه :
أَتُتْرَکُونَ فِی مَا هَاهُنَا آمِنِینَ
ترجمه :
آیا ( چنین تصوّر می‌کنید که جهان سرای جاودانگی است و ) شما در نهایت امن و امان در ناز و نعمت جهان رها می‌شوید ؟
توضیحات :
« أَتُتْرَکُونَ » : آیا به ترک شما گفته می‌شود ؟ آیا رها می‌شوید ؟ استفهام انکاری و مفید نفی است . « مَا » : آنچه . مراد نعمت جهان است . « ههُنَا » : اینجا مراد این جهان است . « ءَامِنِینَ » : در امن و امان و دور از دست انتقام و مرگ و عذاب و کیفر . حال است .
سوره شعراء آیه 147
متن آیه :
فِی جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ
ترجمه :
در میان باغها و چشمه‌سارها ؟
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 148
متن آیه :
وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِیمٌ
ترجمه :
و در میان کشتزارها ، و نخلستانهائی که میوه‌های نرم و شاداب و رسیده دارند ؟
توضیحات :
« طَلْع » : چوبهای شکوفه خرما که خوشه خرما در درون آن قرار دارد . در اینجا مراد نخستین میوه خرما است ( نگا : انعام / 99 ، ِ / 10 ) . « هَضِیمٌ » : درهم فرو رفته و پر و تنگ یکدیگر . نرم و لطیف و شاداب و رسیده .
سوره شعراء آیه 149
متن آیه :
وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتاً فَارِهِینَ
ترجمه :
و ماهرانه در دل کوهها خانه‌هائی را بتراشید ( و بسازید و در آنها به عیش و نوش بپردازید ؟ )
توضیحات :
« تَنْحِتُونَ » : می‌تراشید . « فَارِهِینَ » : حاذقانه و ماهرانه . سرمستانه و هواپرستانه و شادان و خندان . حال ضمیر ( و ) در فعل ( تَنْحِتُونَ ) است .
سوره شعراء آیه 150
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 151
متن آیه :
وَلَا تُطِیعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِینَ
ترجمه :
و از فرمان اسراف کنندگان فرمانبرداری مکنید .
توضیحات :
« أَمْرَ » : فرمان . مراد دستور و فرمان سران و رهبران ستمکار و بزهکار است .
سوره شعراء آیه 152
متن آیه :
الَّذِینَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ وَلَا یُصْلِحُونَ
ترجمه :
آن کسانی که در زمین تباهی می‌نمایند و اصلاح نمی‌کنند .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 153
متن آیه :
قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِینَ
ترجمه :
( قوم ثمود به صالح پاسخ دادند و ) گفتند : تو از زمره جادوشدگان و دیوانگان هستی و بس . ( این است که چنین پریشان‌گوئی و یاوه‌سرائی می‌کنی ) .
توضیحات :
« الْمُسَحَّرِینَ » : جادوشدگان . عقل از دست دادگان و دیوانگان ( نگا : اسراء / 47 ) .
سوره شعراء آیه 154
متن آیه :
مَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا فَأْتِ بِآیَةٍ إِن کُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ
ترجمه :
تو انسانی همچون خود ما بیش نیستی ، ( آخر چگونه گمان می‌بری که پیغمبر شده‌ای ؟ ) اگر از زمره راستگویانی ، معجزه‌ای را به ما بنما .
توضیحات :
« ءَایَةً » : معجزه . نشانه .
سوره شعراء آیه 155
متن آیه :
قَالَ هَذِهِ نَاقَةٌ لَّهَا شِرْبٌ وَلَکُمْ شِرْبُ یَوْمٍ مَّعْلُومٍ
ترجمه :
( هنگامی که خدا شتر ماده‌ای را معجزه‌آسا برای صالح پدیدار کرد ، صالح بدیشان ) گفت : این شتری است ( که خدا آن را معجزه شما نموده است ) . یک روز سهم آب متعلّق به آن و روز جداگانه دیگری سهم آب متعلّق به شما است .
توضیحات :
« نَاقَةٌ » : ( نگا : اعراف / 73 و 77 ، هود / 64 ، اسراء / 59 ، قمر / 27 ) . « شِرْبٌ » : سهم آب . نصیب و بهره‌ای از آب . این شتر ، یک شتر عادی نبوده و گویا از ویژگیهای آن یکی این بوده است که یک روز آب آبادی را به خود اختصاص می‌داد و می‌نوشید !
سوره شعراء آیه 156
متن آیه :
وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَیَأْخُذَکُمْ عَذَابُ یَوْمٍ عَظِیمٍ
ترجمه :
کمترین آزاری به آن نرسانید که اگر چنین کنید عذاب روز بزرگ ، شما را فرو خواهد گرفت .
توضیحات :
« یَوْمٍ عَظیمٍ » : روز بزرگ . مراد عذاب بزرگ است که در روز معیّن و مقدّر رخ می‌دهد . نسبت دادن عظیم به روز ، به جای نسبت آن به عذاب برای مبالغه است . چرا که عظمت روز ، به علّت عظمت بلا و مصیبت وارده است .
سوره شعراء آیه 157
متن آیه :
فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُوا نَادِمِینَ
ترجمه :
ولی آنان شتر را ( با تیر ) کشتند و ( عذاب خدا را در چند قدمی خود دیدند و از کرده خود ) پشیمان شدند .
توضیحات :
« عَقَرُوهَا » : شتر را کشتند ( نگا : اعراف / 77 ، هود / 65 ) .
سوره شعراء آیه 158
متن آیه :
فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
عذاب ایشان را فرو گرفت ( و پشیمانی بدیشان سودی نبخشید ) . مسلّماً در این ( سرگذشتِ پایمردی پیغمبران و مؤمنان ، و سرنوشت کافران و ظالمان ) درس عبرتی ( برای مردمان ، و همچنین نشانه‌ای از قدرت خداوند جهان در یاری دینداران و نابودی بی‌دینان و گردنکشان تاریخ ) است . و اکثر ( قوم ثمود هم ایمان نیاوردند و همچون قوم عاد ) ایشان ( نیز از زمره ) مؤمنان نشدند .
توضیحات :
« إِنَّ فِی ذلِکَ . . . » : ( نگا : شعراء / 139 ) .
سوره شعراء آیه 159
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
بی‌گمان پروردگار تو چیره ( بر گردنکشان و ) مهربان ( در حق مؤمنان ) است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 160
متن آیه :
کَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
قوم لوط پیغمبران را دروغگو نامیدند ( و از ایشان پیروی نکردند ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 161
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
آن زمان که برادرشان لوط بدیشان گفت : هان ! پرهیزگاری کنید .
توضیحات :
« أَلا تَتَّقُونَ » : ( نگا : شعراء / 106 ) .
سوره شعراء آیه 162
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
بی‌گمان من پیغمبر امینی برای شما هستم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 163
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 164
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
در برابر این ( دعوت آسمانی ) مزدی از شما نمی‌خواهم . اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نیست .
توضیحات :
« إِنْ أَجْرِیَ . . . » : ( نگا : شعراء / 109 ) .
سوره شعراء آیه 165
متن آیه :
أَتَأْتُونَ الذُّکْرَانَ مِنَ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
آیا در میان جهانیان ، به سراغ جنس ذکور می‌روید ( و با ایشان به جای زنان آمیزش می‌نمائید ؟ ) .
توضیحات :
« الذُّکْرَانَ » : جمع ذَکَر ، نرها ، مراد مردان است ( نگا : شوری / 50 ) . « مِنَ الْعَالَمِینَ » : در میان زنان و مردان ، به سراغ مردان می‌روید و همجنسگرائی می‌کنید . در میان مردمان جهان ، تنها شما این انحراف را پیش گرفته و به چنین کار پست و ننگینی آلوده‌اید .
سوره شعراء آیه 166
متن آیه :
وَتَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَکُمْ رَبُّکُمْ مِنْ أَزْوَاجِکُم بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ عَادُونَ
ترجمه :
و همسرانی را که پروردگارتان برایتان آفریده است رها می‌سازید . بلکه اصلاً شما قومی هستید که ( با ارتکاب همه معاصی ، در ظلم به خود و جامعه ) از حدّ می‌گذرید ( و مرزی میان خوب و بد به رسمیّت نمی‌شناسید ) .
توضیحات :
« تَذَرُونَ » : رها می‌سازید . ترک می‌کنید ( نگا : بقره / 278 ) . « عَادُونَ » : متجاوزین . از حدود و مقرّرات خدا درگذرندگان ( نگا : بقره / 173 و 190 ) .
سوره شعراء آیه 167
متن آیه :
قَالُوا لَئِن لَّمْ تَنتَهِ یَا لُوطُ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْمُخْرَجِینَ
ترجمه :
گفتند : ای لوط ! اگر ( از این سخنان ) دست نکشی ، از زمره تبعید شدگان ( از شهر و دیار ما ) خواهی بود .
توضیحات :
« الْمُخْرَجِینَ » : اخراج شدگان . تبعید شدگان .
سوره شعراء آیه 168
متن آیه :
قَالَ إِنِّی لِعَمَلِکُم مِّنَ الْقَالِینَ
ترجمه :
( لوط بدیشان پاسخ داد و ) گفت : من از کار شما نفرت دارم ( و زشت و ناپسندش می‌دانم ) .
توضیحات :
« الْقَالِینَ » : جمع قالی ، دشمن دارندگان . بیزاران ، کینه به دل دارندگان .
سوره شعراء آیه 169
متن آیه :
رَبِّ نَجِّنِی وَأَهْلِی مِمَّا یَعْمَلُونَ
ترجمه :
پروردگارا ! مرا و اهل و عیال و پیروان مرا از ( عذابی که سزاوار ) کارهای ایشان ( است ) به دور و محفوظ دار !
توضیحات :
« أَهْلِی » : مراد از اهل ، افراد مؤمن خانواده و همه پیروان است . « مِمَّا یَعْمَلُونَ » : از آنچه انجام می‌دهند . مراد نجات از بلا و عذاب درهم کوبنده‌ای است که زشتکاریها و گناهان ایشان به دنبال دارد .
سوره شعراء آیه 170
متن آیه :
فَنَجَّیْنَاهُ وَأَهْلَهُ أَجْمَعِینَ
ترجمه :
ما او را و جملگی خاندان و پیروان او را ( از عذاب و بلای نابودکننده ناشی از کردار بزهکاران ) رهائی بخشیدیم .
توضیحات :
« أَجْمَعِین » : جملگی . تأکید است .
سوره شعراء آیه 171
متن آیه :
إِلَّا عَجُوزاً فِی الْغَابِرِینَ
ترجمه :
مگر پیرزنی را که ( همسر او بود ، و به سبب همکاری با بزهکاران ) از هلاک شدگان گردید .
توضیحات :
« عَجُوزاً » : پیرزنی . مراد همسر لوط است ( نگا : تحریم / 10 ) . « الْغَابِرِینَ » : هالکین . نابود شوندگان ( نگا : اعراف / 83 ) . باقیماندگان . « فِی الْغَابِرِینَ » : از زمره هلاک شوندگان . از جمله باقیماندگان در عذاب به همراه کافران و فاجران .
سوره شعراء آیه 172
متن آیه :
ثُمَّ دَمَّرْنَا الْآخَرِینَ
ترجمه :
سپس ما دیگران را نابود کردیم ( و جملگی اهل شهر را با شهر زیر و رو نموده و درهم کوبیدیم ) .
توضیحات :
« الآخَرِینَ » : دیگران . مراد ساکنان شهر است که لوط و مؤمنان از میانشان گریخته و به بیرون شهر رفته بودند .
سوره شعراء آیه 173
متن آیه :
وَأَمْطَرْنَا عَلَیْهِم مَّطَراً فَسَاء مَطَرُ الْمُنذَرِینَ
ترجمه :
و بر سرشان باران ( سنگ ) را باراندیم امّا چه باران بدی که این گروه تهدید شدگان را فرو گرفت ! ( بارانی که سخت شهر و دیارشان را ویران و نابود کرد ) .
توضیحات :
« أَمْطَرْنَا » : باراندیم . مراد سنگباران است ( نگا : هود / 82 ) . « الْمُنذَرِینَ » : بیم داده شدگان . تهدید شدگان . مراد قوم لوط است که توسّط لوط تهدید به عذاب الهی شده بودند .
سوره شعراء آیه 174
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
در این ( ماجرای قوم لوط ) درس عبرتی ( برای هوشیاران ) است ، و بیشتر آن قوم ایمان نیاوردند ( و سزای خود را دیدند ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 175
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
قطعاً پروردگار تو چیره ( بر نابودی بزهکاران و جبّاران تاریخ ) و مهربان ( در حق مؤمنان ) است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 176
متن آیه :
کَذَّبَ أَصْحَابُ الْأَیْکَةِ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
ساکنان اَیْکَه پیغمبران را دروغگو نامیدند ( و از ایشان پیروی نکردند ) .
توضیحات :
« أَصْحَابُ الأیْکَةِ » : ( نگا : حجر / 78 ) .
سوره شعراء آیه 177
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَیْبٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
هنگامی که شعیب بدیشان گفت : هان ! پرهیزگاری کنید .
توضیحات :
« أَلا تَتَّقُونَ » : ( نگا : شعراء / 106 ) .
سوره شعراء آیه 178
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
مسلّماً من برای شما پیغمبر امینی هستم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 179
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من پیروی کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 180
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
من در برابر دعوت خود هیچ گونه پاداشی از شما نمی‌خواهم و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نیست .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 181
متن آیه :
أَوْفُوا الْکَیْلَ وَلَا تَکُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ
ترجمه :
پیمانه را به تمام و کمال بپردازید ، و از زمره کم‌دهندگان ( جنس به مردم و کاهندگان اموال ایشان ) نباشید .
توضیحات :
« أَوْفُوا الْکَیْلَ » : ( نگا : انعام / 152 ) . « الْمُخْسِرِینَ » : کم دهندگان ، کاهندگان ( نگا : الرحمن / 9 ، مطفّفین / 3 ) .
سوره شعراء آیه 182
متن آیه :
وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِیمِ
ترجمه :
و با ترازوی درست ( اشیاء و اجناس را ) بکشید .
توضیحات :
« زِنُوا » : وزن کنید . بکشید . « الْقِسْطَاسِ » : ترازو . « الْمُسْتَقِیمِ » : صحیح و درست .
سوره شعراء آیه 183
متن آیه :
وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ
ترجمه :
و اشیاء مردم را نکاهید ( و حقوق ایشان را ضایع نکنید ) و در زمین تباهی نورزید .
توضیحات :
« لا تَبْخَسُوا » : نکاهید ( نگا : اعراف / 85 ، هود / 85 ) . « لا تَعْثَوْا » فساد نکنید ( نگا : بقره / 60 ) .
سوره شعراء آیه 184
متن آیه :
وَاتَّقُوا الَّذِی خَلَقَکُمْ وَالْجِبِلَّةَ الْأَوَّلِینَ
ترجمه :
و بپرهیزید از ( عذاب ) کسی که شما و نسلهای گذشته را آفریده است .
توضیحات :
« الْجِبِلَّةَ » : جماعت و گروه . مراد دسته‌ها و نسلهای قوی و مقتدر است ( نگا : یس / 62 ) .
سوره شعراء آیه 185
متن آیه :
قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِینَ
ترجمه :
گفتند : تو قطعاً از جمله جادوشدگان و دیوانگانی .
توضیحات :
« الْمُسَحَّرِینَ » : ( نگا : شعراء / 153 ) .
سوره شعراء آیه 186
متن آیه :
وَمَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا وَإِن نَّظُنُّکَ لَمِنَ الْکَاذِبِینَ
ترجمه :
تو انسانی جز ما نیستی و ما مسلّماً تو را از زمره دروغگویان می‌دانیم .
توضیحات :
« إِنْ » : حتماً . مسلّماً . مخفّف از مثقّله است . بعضی هم حرف ( إِنْ ) را نافیه و لام ( لَمِن ) را به معنی ( إِلاّ ) می‌دانند .
سوره شعراء آیه 187
متن آیه :
فَأَسْقِطْ عَلَیْنَا کِسَفاً مِّنَ السَّمَاءِ إِن کُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ
ترجمه :
اگر راست می‌گوئی ( که پیغمبری ) تکّه‌هائی از آسمان بر سر ما فرو ریز .
توضیحات :
« کِسَفاً » : جمع کِسْفَة ، قطعات . تکّه‌ها ( نگا : اسراء / 92 ) .
سوره شعراء آیه 188
متن آیه :
قَالَ رَبِّی أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ
ترجمه :
( شعیب بدیشان ) گفت : پروردگار من آگاه‌تر ( از هر کسی ) از کارهائی است که شما می‌کنید ( و معاصی و گناهانی که می‌ورزید . مطمئنّاً عذاب درخور گناهتان را در وقت مقدّر به شما می‌رساند ) .
توضیحات :
« رَبِّی أَعْلَمُ . . . » : این سخن بر نهایت تفویض و توکّل شعیب ، و غایت تهدید ایشان دلالت دارد .
سوره شعراء آیه 189
متن آیه :
فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذَابُ یَوْمِ الظُّلَّةِ إِنَّهُ کَانَ عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ
ترجمه :
او را تکذیب کردند و در نتیجه عذاب روزِ ابر ایشان را فرو گرفت ( و آتش سوزان آنان را سوزاند ) . واقعاً عذاب روز بزرگی بود .
توضیحات :
« الظُّلَّةِ » : ابر سایه‌گستر ( نگا : اعراف / 171 ) . گویا از شدّت گرما به زیر ابر بزرگی پناهنده شده بودند و ابر بر آنان باران آتش باراند و ایشان را به بدترین وجه سوزاند . « عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ » : ( نگا : شعراء / 135 و 156 ) .
سوره شعراء آیه 190
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
همانا در این ( سرگذشت نیز ) درس عبرتی است ( برای عاقلان ) و بیشتر ایشان ( هم ) ایمان نیاوردند ( و جزای خود را دیدند ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 191
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
بی‌گمان پروردگارت چیره و مهربان است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 192
متن آیه :
وَإِنَّهُ لَتَنزِیلُ رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
این ( قرآن ) فرو فرستاده پروردگار جهانیان است ( و همه سرگذشتهای مذکور در آن راست ، و احکام آن تا روز قیامت برجا و واجب‌الاجرا است ) .
توضیحات :
« إِنَّهُ » : همانا قرآن . « تَنزِیلُ » : مصدر است و به معنی اسم مفعول است ، یعنی مُنَزَّل و فرو فرستاده ( نگا : انعام / 114 ) .
سوره شعراء آیه 193
متن آیه :
نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ
ترجمه :
جبرئیل آن را فرو آورده است .
توضیحات :
« الرُّوحُ الأمِینُ » : لقب جبریل ( ع ) است .
سوره شعراء آیه 194
متن آیه :
عَلَى قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنذِرِینَ
ترجمه :
بر قلب تو ، تا از زمره بیم دهندگان باشی .
توضیحات :
« قَلْب » : مراد روح پیغمبر است که پایگاه نزول معجزه بزرگ و جاویدان قرآن است .
سوره شعراء آیه 195
متن آیه :
بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُّبِینٍ
ترجمه :
با زبان عربی روشن و آشکاری است .
توضیحات :
« بِلِسَانٍ » : جار و مجرور متعلّق به فعل ( نَزَل ) است . « مُبِینٍ » : واضح و روشن ( نگا : یوسف / 1 ) .
سوره شعراء آیه 196
متن آیه :
وَإِنَّهُ لَفِی زُبُرِ الْأَوَّلِینَ
ترجمه :
( وصف ) این قرآن در کتابهای پیشینیان ( از قبیل تورات و انجیل ) موجود است .
توضیحات :
« زُبُر » : جمع زَبُور . کتابها ( نگا : آل‌عمران / 184 ، نحل / 44 ) . « إِنَّهُ لَفِی زُبُرِ الأوَّلِینَ » : بیشتر فضائل و عقائد و مواعظ و قصص قرآن و صفات پیغمبر ، در کتابهای پیغمبران پیشین موجود بوده است ( نگا : بقره / 89 ، طه / 133 ، اعلی / 18 و 19 ) . این فرموده ، به اعتبار اغلب است .
سوره شعراء آیه 197
متن آیه :
أَوَلَمْ یَکُن لَّهُمْ آیَةً أَن یَعْلَمَهُ عُلَمَاء بَنِی إِسْرَائِیلَ
ترجمه :
آیا همین نشانه برای ( ایمان آوردن ) ایشان کافی نیست که علمای بنی‌اسرائیل ( به خوبی ) از آن آگاهند ؟ !
توضیحات :
« ءَایَةً » : نشانه . دلیل و برهان بر صدق رسول . « أَن یَعْلَمَهُ . . . » : مراد علم و آگاهی بنی‌اسرائیل از دلائل حقّانیّت قرآن و صدق دعوت است ( نگا : بقره / 146 ، رعد / 43 ) .
سوره شعراء آیه 198
متن آیه :
وَلَوْ نَزَّلْنَاهُ عَلَى بَعْضِ الْأَعْجَمِینَ
ترجمه :
اگر قرآن را بر یکی از غیر عربها نازل می‌کردیم .
توضیحات :
« بَعْضِ » : یکی . فردی . « الأعْجَمِینَ » : غیر عربها . مفرد آن أَعْجَم ، یعنی کسی که سخنش برای عربها نامفهوم باشد . عربها به غیر عربها ، عجم می‌گویند .
سوره شعراء آیه 199
متن آیه :
فَقَرَأَهُ عَلَیْهِم مَّا کَانُوا بِهِ مُؤْمِنِینَ
ترجمه :
و او قرآن را برای آنان می‌خواند ( به گونه کاملاً رسا و گویا و صحیح و زیبا ) به آن ایمان نمی‌آوردند .
توضیحات :
« مَا کَانُوا بِهِ مُؤْمِنِینَ » : مراد این است که قرآن چه رسد به این که توسّط پیغمبری از خودشان آمده است ، اگر توسّط فردی غیر عرب هم به دستشان می‌رسید و اعجاز آن را بیش از پیش هم می‌دیدند و به فرض می‌دانستند که چنین کلامی ساخته چنین فردی نمی‌تواند باشد ، باز هم ایمان نمی‌آوردند .
سوره شعراء آیه 200
متن آیه :
کَذَلِکَ سَلَکْنَاهُ فِی قُلُوبِ الْمُجْرِمِینَ
ترجمه :
ما این گونه قرآن را ( با بیانی گویا و رسا ، و به شیوه ساده و آسان ، توسّط فردی از خودشان ) به دلهای بزهکاران وارد می‌گردانیم ( و فصاحت و بلاغت و اعجاز آن را بدیشان می‌فهمانیم . امّا . . . ) .
توضیحات :
« سَلَکْنَاهُ » : آن را داخل و وارد می‌گردانیم ( نگا : حجر / 12 ) .
سوره شعراء آیه 201
متن آیه :
لَا یُؤْمِنُونَ بِهِ حَتَّى یَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِیمَ
ترجمه :
( امّا ایشان ، به سبب دلهای بیماری که دارند ) بدان ایمان نمی‌آورند ، تا عذاب دردناک را ( و مجازات شدیدی را که بدان بیم داده شده بودند ) می‌بینند . ( امّا چه فایده که دیگر ایمان ایشان پذیرفته و سودمند نیست ) .
توضیحات :
« الْعَذَاب » : مراد عقاب و عذابی است که از آن بیم داده شده‌اند .
سوره شعراء آیه 202
متن آیه :
فَیَأْتِیَهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ
ترجمه :
عذاب ، ناگهانی گریبانگیر ایشان می‌گردد . به گونه‌ای که نمی‌فهمند ( چگونه و از کجا سر رسیده است ) .
توضیحات :
« بَغْتَةً » : ناگهانی . « وَ هُمْ لا یَشْعُرُونَ » : به گونه‌ای که از آمدن آن خبردار و آگاه نمی‌شوند و غافلگیر می‌گردند .
سوره شعراء آیه 203
متن آیه :
فَیَقُولُوا هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ
ترجمه :
( و به هنگام نزول عذاب فریاد برمی‌آورند ) و می‌گویند : آیا به ما مهلتی و فرصتی داده می‌شود ؟ ! ( آخر اکنون همه چیز را می‌دانیم و سخت پشیمانیم و گوش بفرمانیم ! مگر چنین چیزی ممکن است ؟ ! ) .
توضیحات :
« مُنظَرُونَ » : مهلت داده شدگان ( نگا : اعراف / 15 ، حجر / 8 و 37 ) . « هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ » : این جمله می‌تواند بیانگر قطع امید و اظهار تأسّف ایشان باشد ، و یا این که بیانگر درخواست بی‌پاسخ آنان بشمار آید .
سوره شعراء آیه 204
متن آیه :
أَفَبِعَذَابِنَا یَسْتَعْجِلُونَ
ترجمه :
آیا درخواست سرعت گرفتن و جلو افتادن ( نزول ) عذاب ما را داشتند ؟ !
توضیحات :
« یَسْتَعْجِلُونَ » : درخواست جلو انداختن دارند . درخواست می‌نمایند عذاب پیش از زمان خود فرا رسد . اشاره به این است که کافران بارها تمسخرکنان به پیغمبران می‌گفتند : هر چه زودتر خدا عذابی را که ما را از آن می‌ترسانید به ما برساند ( نگا : اعراف / 70 و 77 ، انفال / 32 ، هود / 32 ، عنکبوت / 29 ، احقاف / 22 ) .
سوره شعراء آیه 205
متن آیه :
أَفَرَأَیْتَ إِن مَّتَّعْنَاهُمْ سِنِینَ
ترجمه :
بگو ببینم ، اگر ما سالهای دیگری ایشان را ( از این زندگی دنیا ) بهره‌مند سازیم ( و با خوشی و خرّمی مدّت دیگری را بسر ببرند ) .
توضیحات :
« اَفَرَأَیْتَ » : به من بگو . بیان کن ( نگا : مریم / 77 ، فرقان / 43 ) . « سِنِینَ » : سالها .
سوره شعراء آیه 206
متن آیه :
ثُمَّ جَاءهُم مَّا کَانُوا یُوعَدُونَ
ترجمه :
سپس عذابی که به آنان وعده داده می‌شود ، دامنگیرشان گردد .
توضیحات :
« مَا » : فاعل فعل ( جَآءَ ) است .
سوره شعراء آیه 207
متن آیه :
مَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا کَانُوا یُمَتَّعُونَ
ترجمه :
این تمتّع و بهره‌گیری از دنیا ، برای آنان چه سودی خواهد داشت ؟
توضیحات :
« مَا » : واژه نخستین استفهامیّه ، و واژه دوم موصوله یا مصدریّه است .
سوره شعراء آیه 208
متن آیه :
وَمَا أَهْلَکْنَا مِن قَرْیَةٍ إِلَّا لَهَا مُنذِرُونَ
ترجمه :
ما اهل هیچ شهر و دیاری را هلاک نکرده‌ایم ، مگر این که بیم دهندگانی ( از پیغمبران ) داشته‌اند ( و قبلاً به میان ایشان رفته‌اند و به اندرز و رهنمودشان برخاسته‌اند و آنان را به اوامر و نواهی خدا آشنا ساخته‌اند ) .
توضیحات :
« قَرْیَةٍ » : شهر و دیار . مراد ساکنان آنجا است .
سوره شعراء آیه 209
متن آیه :
ذِکْرَى وَمَا کُنَّا ظَالِمِینَ
ترجمه :
تا متذکّر شوند و بیدار گردند . ما هرگز ستمگر نبوده‌ایم ( تا پیش از ارسال پیغمبران و اتمام حجّت بر مردمان ، ایشان را عذاب دهیم ) .
توضیحات :
« ذِکْری » : یادآوری و عبرت . مفعول له است . یا خبر مبتدای محذوف و تقدیر چنین است : هذِهِ ذِکْری . . . .
سوره شعراء آیه 210
متن آیه :
وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّیَاطِینُ
ترجمه :
این قرآن را شیاطین فرو نیاورده‌اند ( و بلکه جبریل آن را فرو آورده است ) .
توضیحات :
« مَا تَنَزَّلَتْ . . . » : مشرکان می‌گفتند : جنّیان و شیاطین قرآن را به محمّد می‌رسانند ، و او همچون کاهنان الهامات و اطّلاعات خود را از ایشان دریافت می‌دارد .
سوره شعراء آیه 211
متن آیه :
وَمَا یَنبَغِی لَهُمْ وَمَا یَسْتَطِیعُونَ
ترجمه :
( اصلاً این کار ) ایشان را نسزد ، و توانائی ( چنین کاری را ) ندارند .
توضیحات :
« مَا یَنْبَغِی لَهُمْ » : ایشان را نسزد . سزاوار آن نیستند .
سوره شعراء آیه 212
متن آیه :
إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ
ترجمه :
قطعاً ایشان از گوش فرا دادن ( به فرشتگان و دریافت پیام آسمانی از ایشان ) محروم و برکنارند .
توضیحات :
« السَّمْع » : گوش فرا دادن و شنیدن ( نگا : حجر / 9 ، جنّ / 8 و 9 ) .
سوره شعراء آیه 213
متن آیه :
فَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ فَتَکُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِینَ
ترجمه :
بجز خدا معبودی را به فریاد مخوان و پرستش مکن ، که ( اگر چنین کنی ) از زمره عذاب شوندگان خواهی بود .
توضیحات :
« لا تَدْعُ » : به فریاد مخوان . به کمک مطلب . پرستش مکن . « مَعَ اللهِ » : با خدا . مراد بجز خدا است . « فَتَکُونَ . . . » : مخاطب پیغمبر و مراد افراد امّت است .
سوره شعراء آیه 214
متن آیه :
وَأَنذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ
ترجمه :
خویشاوندان نزدیک خود را ( از شرک و مخالفت با فرمان پروردگار ) بترسان ( و آنان را به سوی توحید و دادگری فرا خوان ) .
توضیحات :
« عَشِیرَة » : وابستگان و خویشان ( نگا : توبه / 24 ) .
سوره شعراء آیه 215
متن آیه :
وَاخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
و بال ( محبّت و مودّت ) خود را برای مؤمنانی که از تو پیروی می‌کنند بگستران .
توضیحات :
« إِخْفِضْ جَنَاحَکَ » : بگستران بال خود را . مراد نرمخوئی و فروتنی و مهربانی است ( نگا : حجر / 88 ) .
سوره شعراء آیه 216
متن آیه :
فَإِنْ عَصَوْکَ فَقُلْ إِنِّی بَرِیءٌ مِّمَّا تَعْمَلُونَ
ترجمه :
و اگر آنان ( که خویشان تو می‌باشند ) از فرمان تو سرکشی کردند ، بگو : من از کار شما بیزارم ( و شما را دوست نمی‌دارم ) .
توضیحات :
« عَصَوْکَ » : از تو سرپیچی و سرکشی کردند و نافرمانی نمودند . مرجع ضمیر ( و ) خویشان نزدیک است . یا مرجع آن مؤمنین است که اگر در احکام و فروع اسلام از محمّد ( پیروی نکنند ، از ایشان و معاصی ایشان بیزاری می‌جوید .
سوره شعراء آیه 217
متن آیه :
وَتَوَکَّلْ عَلَى الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ
ترجمه :
و بر خدای چیره و مهربان توکّل کن .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 218
متن آیه :
الَّذِی یَرَاکَ حِینَ تَقُومُ
ترجمه :
آن خدائی که تو را می‌بیند بدان گاه که ( برای نماز تهجّد ) برمی‌خیزی .
توضیحات :
« تَقُومُ » : برمی‌خیزی . پا می‌شوی . مراد قیام برای تهجّد ، یعنی نماز شب یا سایر نمازهای دیگر است .
سوره شعراء آیه 219
متن آیه :
وَتَقَلُّبَکَ فِی السَّاجِدِینَ
ترجمه :
و ( همچنین می‌بیند ) حرکت ( قیام و رکوع و سجود و نشست و برخاست ) تو را در میان ( صف جماعت ) سجده برندگان .
توضیحات :
« تَقَلُّبَ » : انتقال از حالی به حالی . مراد اوضاع و احوال قیام و رکوع و سجده ، و بالاخره حرکات و سکنات نمازگزار است . « السَّاجِدِینَ » : سجده برندگان . مراد مؤمنانی است که به نماز جماعت مشغولند .
سوره شعراء آیه 220
متن آیه :
إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ
ترجمه :
چرا که او بس شنوا و آگاه است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 221
متن آیه :
هَلْ أُنَبِّئُکُمْ عَلَى مَن تَنَزَّلُ الشَّیَاطِینُ
ترجمه :
آیا به شما خبر بدهم شیاطین بر چه کسی نازل می‌شوند ( و القاء وسوسه می‌کنند ؟ ) .
توضیحات :
« هَلْ أُنَبِّئُکُمْ . . . » : این آیه پاسخ به تهمت کافران است که می‌گفتند قرآن را شیاطین به محمّد القاء می‌کنند .
سوره شعراء آیه 222
متن آیه :
تَنَزَّلُ عَلَى کُلِّ أَفَّاکٍ أَثِیمٍ
ترجمه :
بر کسانی نازل می‌گردند که کذّاب و بس گناهکار باشند . ( چرا که کاهنان و غیبگویان دروغزن و پلشت‌می‌باشند ) .
توضیحات :
« أَفَّاکٍ » : مرتکب شونده زشت‌ترین دروغها . کذّابی که دائماً دروغهای بزرگ را ردیف می‌سازد . « أَثِیمٍ » : گناهکار و بزهکار .
سوره شعراء آیه 223
متن آیه :
یُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَکْثَرُهُمْ کَاذِبُونَ
ترجمه :
( به شیاطین ) گوش فرا می‌دهند ، و بیشترشان دروغگویند ( و از پیش خود چیزهائی به هم می‌بافند ) .
توضیحات :
« یُلْقُونَ السَّمْعَ » : گوش فرا می‌دهند . شنیده‌های خود را به دیگران القاء می‌کنند و می‌رسانند . « وَ أَکْثَرُهُمْ کَاذِبُونَ » : بیشترشان دروغگویند . مراد این است که کاهنان و غیبگویان مطلقاً دروغگویند ، ولی سخنان دروغ خود را در لابلای سخنان و واژه‌های صحیح پنهان و بیان می‌دارند .
سوره شعراء آیه 224
متن آیه :
وَالشُّعَرَاء یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ
ترجمه :
سرگشتگان و گمراهان از شعراء پیروی می‌کنند .
توضیحات :
« الشُّعَرَآءُ . . . » : کافران می‌گفتند قرآن شعر است و محمّد از زمره شاعران است . خدا می‌فرماید اغلب شعراء سخنانشان مبتنی بر باطل و دروغ است و به دنبال خیال روان می‌گردند . ولی محمّد از خدا سخنان خود را دریافت می‌دارد و کلامش احکام و حکمت و دستور زندگی است .
سوره شعراء آیه 225
متن آیه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِی کُلِّ وَادٍ یَهِیمُونَ
ترجمه :
مگر نمی‌بینی که آنان به هر راهی بی‌هدف پا می‌گذارند ( و غرق تخیّلات و تشبیهات شاعرانه خویش بوده و در بند منطق و استدلال نمی‌باشند ؟ ) .
توضیحات :
« وَادٍ » : درّه . مراد راه است . نوع کلام و فن سخن . مراد انواع شعر ، از قبیل : هجاء و مدح و غزل و غیره است . در اینجا تنها فنون و انواع شعر مورد نظر است . « یَهِیمُونَ » : سرگشته روان می‌گردند . بی‌هدف اقدام می‌کنند .
سوره شعراء آیه 226
متن آیه :
وَأَنَّهُمْ یَقُولُونَ مَا لَا یَفْعَلُونَ
ترجمه :
و این که ایشان چیزهائی می‌گویند که خودشان انجام نمی‌دهند و بدانها عمل نمی‌کنند .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 227
متن آیه :
إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَکَرُوا اللَّهَ کَثِیراً وَانتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا وَسَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنقَلَبٍ یَنقَلِبُونَ
ترجمه :
مگر شاعرانی که مؤمن هستند و کارهای شایسته و بایسته می‌کنند و بسیار خدا را یاد می‌نمایند ( و اشعارشان مردم را به یاد خدا می‌اندازد ) و هنگامی که مورد ستم قرار می‌گیرند ( با این ذوق خویش خود را و سایر مؤمنان را ) یاری می‌دهند . و کسانی که ستم می‌کنند خواهند دانست که بازگشتشان به کجا و سرنوشتشان چگونه است ! !
توضیحات :
« إِنتَصَرُوا » : کمک کردند و یاری دادند . مراد دفاع از اسلام و مؤمنان و پاسخ به هجاء باطل کافران با هجاء حق است . « مُنقَلَبٍ » : مرجع ، بازگشت ( نگا : کهف / 36 ) . « یَنقَلِبُونَ » : برمی‌گردند . بازگشت می‌کنند ( نگا : شعراء / 50 ) .
