تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدلتفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل۸۳-سوره المطففین
تفسیر سوره المطففین برگرفته از تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
سوره مطففین
سوره مطففین آیه 1
متن آیه :
وَیْلٌ لِّلْمُطَفِّفِینَ
ترجمه :
وای به حال کاهندگان ( از جنس و کالای مردمان به هنگام خرید و فروش با ایشان ) !
توضیحات :
« الْمُطَفِّفِینَ » : کاهندگان . کسانی که به هنگام کشیدن و پیمودن و مترکردن اشیاء و اجناس دزدی کنند . بدین معنی که اگر به دیگران جنس می‌فروشند از آن بکاهند ، و اگر جنس می‌خرند بر آن بیفزایند . در هر صورت یا از آن کالا می‌کاهند و یا از بها .
سوره مطففین آیه 2
متن آیه :
الَّذِینَ إِذَا اکْتَالُواْ عَلَى النَّاسِ یَسْتَوْفُونَ
ترجمه :
کسانی که وقتی ( در معامله ) برای خود می‌پیمایند ( یا وزن و متراژ می‌نمایند ) به تمام و کمال و افزون بر اندازه لازم دریافت می‌دارند .
توضیحات :
« إِکْتَالُوا » : با کیل و پیمانه خریدند و دریافت داشتند . « عَلی » : به معنی ( مِنْ ) است . « یَسْتَوْفُونَ » : به تمام و کمال و بیش از اندازه می‌گیرند ( نگا : قاسمی ، المنتخب ) . در این آیه ، کیل و پیمانه کردن ، نماد و مثال توزین و متراژ و هر نوع سنجشی است .
سوره مطففین آیه 3
متن آیه :
وَإِذَا کَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ
ترجمه :
و هنگامی که ( در معامله ) برای دیگران می‌پیمایند یا وزن می‌کنند ، از اندازه لازم می‌کاهند .
توضیحات :
« کَالُوهُمْ » : برای مردم پیمودند . « یُخْسِرُونَ » : می کاهند . کم می‌دهند ( نگا : شعراء / 181 ، رحمن / 9 ) .
سوره مطففین آیه 4
متن آیه :
أَلَا یَظُنُّ أُولَئِکَ أَنَّهُم مَّبْعُوثُونَ
ترجمه :
آیا اینان گمان نمی‌برند که دوباره زنده می‌گردند ( و باید حساب و کتاب چنین افزایش و کاهشی را پس بدهند ؟ ) .
توضیحات :
« مَبْعُوثُونَ » : برانگیختگان . زنده‌شدگان .
سوره مطففین آیه 5
متن آیه :
لِیَوْمٍ عَظِیمٍ
ترجمه :
در روز بسیار بزرگ و هولناکی ( به نام قیامت ) .
توضیحات :
« لِیَوْمٍ » : برای حساب و کتاب روزی . در روزی . حرف لام به معنی ( فی ) است ( نگا : پرتوی از قرآن ) .
سوره مطففین آیه 6
متن آیه :
یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
همان روزی که مردمان در پیشگاه پروردگار جهانیان ( برای حساب و کتاب ) برپا می‌ایستند .
توضیحات :
« یَقُومُ النَّاسُ . . . » : مردمان به فرمان خدا سر از گورها به در می‌آورند . مردمان در پیشگاه خدا برای حساب و کتاب برپا می‌ایستند .
سوره مطففین آیه 7
متن آیه :
کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الفُجَّارِ لَفِی سِجِّینٍ
ترجمه :
هرگزا هرگز ! مسلّماً نوشته اعمال بزهکاران و بدکاران در « سِجّین » قرار دارد .
توضیحات :
« کِتَابٌ » : نوشته . یادداشت شده . « سِجِّین » : اسم خاصّ دیوان یا دفتر کلّ بایگانی نامه‌های اعمال بدکاران و بزهکاران است . صیغه مبالغه « سِجنّ » است که به معنی زندان است ، لذا سِجّین ، زندان بسیار سخت و تنگ است ( نگا : فرهنگ لغات قرآن دکتر قریب ) . تعبیر از آن بدین نام شاید به خاطر این باشد که محتویات این دیوان سبب زندانی شدن صاحبانش در دوزخ است . گویا اصل آن « سِنْجُون » و در زبان اتیوپی یا حبشی قدیم به گِل و لای گفته می‌شود . در این صورت بیانگر فرود و پستی نیز می‌باشد ( نگا : جزء عم شیخ محمّد عبده ) .
سوره مطففین آیه 8
متن آیه :
وَمَا أَدْرَاکَ مَا سِجِّینٌ
ترجمه :
( ای انسان ! ) تو چه می‌دانی که « سِجّین » چه و چگونه است ؟
توضیحات :
« مَآ أَدْرَاکَ ! » : ( نگا : حاقّه / 3 ، مدّثّر / 27 ، انفطار / 17 و 18 ) .
سوره مطففین آیه 9
متن آیه :
کِتَابٌ مَّرْقُومٌ
ترجمه :
کتاب نوشته شده‌ای است ( که نشاندار به علائم مشخّصه بوده و نوشته‌هایش خوانا و گویا است ) .
توضیحات :
« کِتَابٌ » : مراد دیوان شرّ بدکاران است . « مَرْقَومٌ » : نشاندار به علائمی که بیننده با نخستین نگاه پی می‌برد به شرور و بدیهای مندرج در آن . نوشته شده .
سوره مطففین آیه 10
متن آیه :
وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِّلْمُکَذِّبِینَ
ترجمه :
در آن روز وای به حال دروغ‌نامندگان ( قیامت و سزا و جزای آخرت ) !
توضیحات :
« وَیْلٌ » : وای ! واویلا !
سوره مطففین آیه 11
متن آیه :
الَّذِینَ یُکَذِّبُونَ بِیَوْمِ الدِّینِ
ترجمه :
آن کسانی که روز سزا و جزا ( قیامت ) را دروغ می‌نامند .
توضیحات :
« یَوْمِ الدِّینِ » : روز سزا و جزا . ( نگا : فاتحه / 4 ) .
سوره مطففین آیه 12
متن آیه :
وَمَا یُکَذِّبُ بِهِ إِلَّا کُلُّ مُعْتَدٍ أَثِیمٍ
ترجمه :
روز سزا و جزا را دروغ نمی‌نامند ، مگر آن کسانی که در بدکاری از حدّ بگذرند و بسیار بزهکار باشند .
توضیحات :
« مُعْتَدٍ » : متجاوزی که از حدّ و مرز قانون عقل و شرع درمی‌گذرد . « أَثیمٍ » : بسیار گناهکار .
سوره مطففین آیه 13
متن آیه :
إِذَا تُتْلَى عَلَیْهِ آیَاتُنَا قَالَ أَسَاطِیرُ الْأَوَّلِینَ
ترجمه :
آن کسانی که چون آیات ما بر آنان خوانده می‌شود ، می‌گویند : افسانه‌های پیشینیان است .
توضیحات :
« أَسَاطِیرُ » : جمع أُسْطُورَة ، افسانه‌ها ( نگا : انعام / 25 ، انفال / 31 ، نحل / 24 ) .
سوره مطففین آیه 14
متن آیه :
کَلَّا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِم مَّا کَانُوا یَکْسِبُونَ
ترجمه :
هرگزاهرگز ! اصلاً کردار و تلاش ( پلشت و زشت ) ایشان دلهایشان را زنگ زده کرده است ( و همچون زنگاری بر قلوبشان نشسته است و سوراخهای هدایت را بر روی ایشان بسته است ) .
توضیحات :
« رَانَ » : زنگار زد . زنگ زده کرد . از ماده ( رَین ) به معنی زنگ و چرک فلزات .
سوره مطففین آیه 15
متن آیه :
کَلَّا إِنَّهُمْ عَن رَّبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَّمَحْجُوبُونَ
ترجمه :
هرگزاهرگز ! قطعاً ایشان در آن روز ( به سبب کارهائی که کرده‌اند ) از ( رحمت ) پروردگارشان محروم و ( از بارگاه قرب و منزلت آفریدگارشان ) مطرودند .
توضیحات :
« مَحْجُوبُونَ » : جمع مَحجوب ، محروم . بی‌بهره . مراد محروم از رحمت خدا ، بی‌بهره از لقای پروردگار ، و مطرود از حضور در بارگاه قرب الهی ، و بی‌بهره از لذّت دیدار محبوب است .
سوره مطففین آیه 16
متن آیه :
ثُمَّ إِنَّهُمْ لَصَالُوا الْجَحِیمِ
ترجمه :
سپس آنان داخل آتش دوزخ می‌گردند و بدان می‌سوزند .
توضیحات :
« ثُمَّ » : پس از آن . گذشته از آن . « صَالُو الْجَحِیمِ » : وارد شوندگان آتش . اصل ( صَالُو ) صَالُونَ است که نون آن در حالت اضافه حذف شده است ( نگا : ص / 59 ) .
سوره مطففین آیه 17
متن آیه :
ثُمَّ یُقَالُ هَذَا الَّذِی کُنتُم بِهِ تُکَذِّبُونَ
ترجمه :
آن گاه بدیشان گفته می‌شود : این ، همان چیزی است که آن را دروغ می‌نامیدید .
توضیحات :
« ثُمَّ یُقَالُ . . . » : این سخن ، به عنوان سرزنش به بی‌باوران گفته می‌شود ، و عذاب روحی و شکنجه معنوی چنین خیره‌سران لجوجی است .
سوره مطففین آیه 18
متن آیه :
کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِی عِلِّیِّینَ
ترجمه :
هرگزا هرگز ! قطعاً نوشته اعمال نیکوکاران در « علّیّین » قرار دارد .
توضیحات :
« عِلِّیِّینَ » : اسم خاصّ دیوان یا دفتر کلّ نامه‌های اعمال نیکان و نیکوکاران است . جمع « عِلّیّ » است که صیغه مبالغه عُلُوّ است که به معنی بسیار والا و بالا است . تعبیر از آن بدین نام شاید به خاطر این باشد که محتَویات این دیوان سبب درجات رفیعه صاحبان خود در بهشت است .
سوره مطففین آیه 19
متن آیه :
وَمَا أَدْرَاکَ مَا عِلِّیُّونَ
ترجمه :
( ای انسان ! ) تو چه می‌دانی که « علّیّین » چه و چگونه است ؟
توضیحات :
« عِلِّیُّونَ » : این واژه ملحق به جمع مذکّر سالم است و اعراب به حروف دارد و به عنوان مفرد به کار می‌رود .
سوره مطففین آیه 20
متن آیه :
کِتَابٌ مَّرْقُومٌ
ترجمه :
کتاب نوشته شده‌ای است ( که نشاندار به علائم مشخّصه بوده و نوشته‌هایش خوانا و گویا است ) .
توضیحات :
« کِتَابٌ » : مراد دیوان خیرات نیکوکاران است . « مَرْقُومٌ » : نشاندار به علائمی که بیننده با نخستین نگاه پی می‌برد به خیرات و حسنات مندرج در آن . نوشته شده .
سوره مطففین آیه 21
متن آیه :
یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ
ترجمه :
فرشتگان مقرّب ( برای نوشتن مطالب ) در آنجا حضور بهم می‌رسانند .
توضیحات :
« یَشْهَدُهُ » : در آنجا حضور بهم می‌رسانند . حضور فرشتگان بزرگوار ، برای ثبت و نگارش خیرات و حسنات نیکان ( نگا : المصحف المیسّر ) یا برای مراقبت و نگهبانی از آن است ( نگا : المنتخب ، تفهیم القرآن ) . برخی هم ( یَشْهَدُهُ ) را به معنی مشاهده‌اش می‌کنند ، یا بر آن گواهی می‌دهند ، دانسته‌اند ( نگا : نمونه ، جزء عم محمّد عبده ) . « الْمُقَرَّبُونَ » : فرشتگانی که در پیشگاه خدا دارای منزلت و مکانت خاصّ هستند . مؤمنان برگزیده‌ای که دارای مقامی بس والا هستند ( نگا : واقعه / 11 ) .
سوره مطففین آیه 22
متن آیه :
إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِی نَعِیمٍ
ترجمه :
بی‌گمان نیکان در میان انواع نعمتهای فراوان بهشت بسر خواهند برد .
توضیحات :
« الأبْرَارَ » : ( نگا : انفطار / 13 ) .
سوره مطففین آیه 23
متن آیه :
عَلَى الْأَرَائِکِ یَنظُرُونَ
ترجمه :
بر تختهای مجلّل ( بهشتی ) تکیه می‌زنند و ( به زیبائیها و نعمتهای بسیار آنجا ) می‌نگرند .
توضیحات :
« الأرَآئِکِ » : جمع أَریکَة ، تختهای مجلّل و مزیّن ( نگا : کهف / 31 ، یس / 56 ، انسان / 13 ) .
سوره مطففین آیه 24
متن آیه :
تَعْرِفُ فِی وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِیمِ
ترجمه :
( هرگاه بدیشان بنگری ) خوشی و خرّمی و نشاط نعمت را در چهره‌هایشان خواهی دید .
توضیحات :
« تَعْرِفُ » : درک می‌کنی . مراد دیدن و مشاهده کردن است . « نَضْرَةَ » : سرسبزی و شادابی . خوشی و خرّمی ( نگا : انسان / 11 ) .
سوره مطففین آیه 25
متن آیه :
یُسْقَوْنَ مِن رَّحِیقٍ مَّخْتُومٍ
ترجمه :
به آنان از شراب زلال و خالصی داده می‌شود که دست نخورده و سربسته است .
توضیحات :
« رَحِیقٍ » : شراب خالص . « مَخْتُومٍ » : مهر شده . سربسته . این تعبیر تأکیدی بر خلوص و پاکی و دست‌نخوردگی شراب بهشت است که هوش و عقل و نشاط و عشق و صفا می‌آفریند .
سوره مطففین آیه 26
متن آیه :
خِتَامُهُ مِسْکٌ وَفِی ذَلِکَ فَلْیَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ
ترجمه :
مُهر و دربند آن از مشک است ( و با دست زدن بدان ، بوی عطر مشک در فضا پراکنده می‌شود ) . مسابقه‌دهندگان باید برای به دست آوردن این ( چنین شراب و سایر نعمتهای دیگر بهشت ) با همدیگر مسابقه بدهند و بر یکدیگر پیشی بگیرند .
توضیحات :
« خِتَام » : مُهر . دربند . « لِیَتَنَافَسْ » : باید که مسابقه بدهد و رقابت بکند و پیشی بگیرد . « الْمُتَنافِسُونَ » : مسابقه‌دهندگان . رقابت کنندگان ( نگا : آل‌عمران / 133 ، حدید / 21 ) .
سوره مطففین آیه 27
متن آیه :
وَمِزَاجُهُ مِن تَسْنِیمٍ
ترجمه :
آمیزه آن ، تسنیم است .
توضیحات :
« مِزَاج » : ممزوج . آمیزه و آمیخته . « تَسْنِیمٍ » : آبی که از بلندی فرو می‌ریزد . در اینجا اسم چشمه‌ای است در بهشت .
سوره مطففین آیه 28
متن آیه :
عَیْناً یَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ
ترجمه :
تسنیم چشمه‌ای است که مقرّبان ( بارگاه یزدان ) از آن می‌نوشند .
توضیحات :
« عَیْناً » : چشمه . مفعول‌به برای فعل محذوف ( أَعْنی ) و یا حال تسنیم است . « بِهَا » : از آن . حرف ( بِ ) به معنی ( مِنْ ) است ( نگا : انسان / 6 ) .
سوره مطففین آیه 29
متن آیه :
إِنَّ الَّذِینَ أَجْرَمُوا کَانُواْ مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا یَضْحَکُونَ
ترجمه :
گناهکاران پیوسته ( در دنیا ) به مؤمنان می‌خندیدند و ایشان را ریشخند می‌کردند .
توضیحات :
« أَجْرَمُوا » : گناه کردند . بزهکاری نمودند . « کَانُوا . . . یَضْحَکُونَ » : می‌خندیدند . ریشخند می‌کردند .
سوره مطففین آیه 30
متن آیه :
وَإِذَا مَرُّواْ بِهِمْ یَتَغَامَزُونَ
ترجمه :
و هنگامی که مؤمنان از کنار ایشان می‌گذشتند ، با اشارات سر و دست و چشم و ابرو ، آنان را مورد تمسخر و عیبجوئی قرار می‌دادند .
توضیحات :
« یَتَغَامَزُونَ » : از مصدر تغامُز ، به معنی شرکت دسته‌جمعی در عیبجوئی از کسی یا کسانی ، و تمسخر کردن با اشارات سر و دست و چشم و ابرو است .
سوره مطففین آیه 31
متن آیه :
وَإِذَا انقَلَبُواْ إِلَى أَهْلِهِمُ انقَلَبُواْ فَکِهِینَ
ترجمه :
و هنگامی که گناهکاران به میان خانواده‌های خود برمی‌گشتند ، شادمانه باز می‌گشتند ( و به استهزاءها و تمسخرهایشان مباهات و افتخار می‌کردند ! انگار با این کارها فتح عظیمی‌کرده‌اند و پیروزی مهمّی فراچنگ آورده‌اند ! )
توضیحات :
« إِنقَلَبُوا » : برمی‌گشتند . مراجعت می‌نمودند . « أَهْل » : خانواده و خویشان . کسان و دوستان . « فَکِهِینَ » : جمع فَکِه ، شادمان ، خوشحال و خندان . حال است . مراد آیه این است که بزهکاران در غیاب مؤمنان نیز همان سخریّه‌ها و همان استهزاءها را ادامه می‌دادند .
سوره مطففین آیه 32
متن آیه :
وَإِذَا رَأَوْهُمْ قَالُوا إِنَّ هَؤُلَاء لَضَالُّونَ
ترجمه :
و هنگامی که مؤمنان را ( در کوچه و بازار ) می‌دیدند ، می‌گفتند : اینان قطعاً گمراه و سرگشته‌اند .
توضیحات :
« ضَآلُّونَ » : گمراهان . سرگشتگان .
سوره مطففین آیه 33
متن آیه :
وَمَا أُرْسِلُوا عَلَیْهِمْ حَافِظِینَ
ترجمه :
و حال این که بزهکاران برای نگهبانی مؤمنان و پائیدن کردارشان فرستاده نشده بوده‌اند ( پس به چه حقی ، و مطابق کدام منطقی بر آنان خُرده می‌گرفته‌اند و برخوردهای ناجوانمردانه و سختی با ایشان می‌کرده‌اند ؟ ! ) .
توضیحات :
« مَآ أَرْسِلُوا » : کافران و بزهکاران روانه نشده‌اند و فرستاده نگشته‌اند . « حَافِظِینَ » : نگهبانان . مراقبان . حافظان حقوق دیگران و متکفّلان منافع ایشان .
سوره مطففین آیه 34
متن آیه :
فَالْیَوْمَ الَّذِینَ آمَنُواْ مِنَ الْکُفَّارِ یَضْحَکُونَ
ترجمه :
لذا امروز ( که روز سزا و جزای قیامت است ) مؤمنان به کافران می‌خندند و ریشخندشان می‌کنند .
توضیحات :
« الْیَوْمَ » : مراد روز قیامت و بعد از دخول مؤمنان به بهشت است ( نگا : اعراف / 44 ، مطفّفین / 23 ) . می‌نگرند .
سوره مطففین آیه 35
متن آیه :
عَلَى الْأَرَائِکِ یَنظُرُونَ
ترجمه :
بر تختهای مجلّل ( بهشتی ) تکیه می‌زنند و ( به زیبائیها و نعمتهای بسیار آنجا ، و به حال زار کافران )
توضیحات :
« الأرُآئِکِ » : ( نگا : مطفّفین / 23 ) .
سوره مطففین آیه 36
متن آیه :
هَلْ ثُوِّبَ الْکُفَّارُ مَا کَانُوا یَفْعَلُونَ
ترجمه :
( خطاب به دوزخیان می‌گویند : ) آیا به کافران پاداش و سزای کارهائی که می‌کرده‌اند ، داده شده است ؟
توضیحات :
« هَلْ ثُوِّبَ » : آیا سزا و جزا داده شده‌اند ؟ واژه ( ثَواب ) برای جزای نیک و سزای بد به کار می‌رود . امّا بیشتر در مورد پاداش خوبیها استعمال دارد . لذا آیه فوق متضمّن نوعی طعن نسبت به کفّار است .
