تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدلتفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل۸۵-سوره البروج
تفسیر سوره البروج برگرفته از تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
سوره بروج
سوره بروج آیه 1
متن آیه :
وَالسَّمَاء ذَاتِ الْبُرُوجِ
ترجمه :
سوگند به آسمان که دارای برجها و باروها است !
توضیحات :
« ذَاتِ الْبُرُوجِ » : دارای برجها و باروها . کمتر تفسیری است که بروج را به برجهای دوازده‌گانه خورشید و بیست و هفتگانه ماه اختصاص نداده باشد . ولی باید مراد همه کواکب و ستارگانی باشد که میلیاردها از آنها تشکیل کهکشانی ، و به اصطلاح شهری جداگانه با نظم و نظامی شگفت تشکیل می‌دهند ، و کهکشانهای بیشمار جهان هستی ، بر طبق نقشه و حساب پدیدار گشته و با هم رابطه تنگاتنگ داشته و دارای وحدت ساختمان و ساختارند و نمایاننده کمال تدبیر و عظمت و قدرت الهی می‌باشند ، و در اصل کشور کائنات را تشکیل می‌دهند و برابر آیه‌های قرآن موجودات زنده در گوشه‌هائی از این کشور پهناور گیتی موجود و ساکنان مخصوص به خود دارد ( نگا : شوری / 29 ) .
سوره بروج آیه 2
متن آیه :
وَالْیَوْمِ الْمَوْعُودِ
ترجمه :
و سوگند به روز وعده داده شده ( برای حساب و کتاب و سزا و جزا ) !
توضیحات :
« الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ » : مراد روز قیامت است که وعده آن جهت حساب و کتاب و سزا و جزا داده شده است ( نگا : اسراء / 7 ، زمر / 20 ، جاثیه / 32 ، انبیاء / 104 ) .
سوره بروج آیه 3
متن آیه :
وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ
ترجمه :
و سوگند به هر که و هرچه گواهی دهد و به هر که و هرچه مورد گواهی قرار گیرد !
توضیحات :
« شَاهِدٍ » : گواهی‌دهنده . « مَشْهُودٍ » : بر آن گواهی داده شده . مراد از شاهد ، همه گواهان روز قیامت است ، اعم از پیغمبران ( نگا : نساء / 41 ) و فرشتگان ( نگا : ق / 21 ) و اعضاء و اندامهای آدمی ( نگا : نور / 24 ) . و منظور از مشهود ، انسانها و اعمالشان است . یا این که شاهد و مشهود ، به معنی خدا و جمیع آفریدگان خدا و همه احوال و عجائبی است که در صحنه قیامت یا حضور پیدا می‌کنند و یا حاضر آورده می‌شوند .
سوره بروج آیه 4
متن آیه :
قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ
ترجمه :
نفرین بر صاحبان گودال ( شکنجه ) باد !
توضیحات :
« قُتِلَ » : هلاک باد . مرگ بر . نفرین بر ( نگا : ذاریات / 10 ، مدّثّر / 19 و 20 ، عبس / 17 ) . « الأُخْدُودِ » : گودال مستطیلی شکلی در زمین ؛ مفرد است و جمع آن أَخادید است . نماد همه کوره‌های آدم‌سوزی و شکنجه‌گاهها و سیاه‌چالهای تاریخ است . « أَصْحَابُ الأُخْدُودِ » : شکنجه‌گران کافر و بیرحمی‌بودند که در سرزمین یمن ، گودال ژرف و درازی را کندند و در آن آتش زیادی را برافروختند و از مؤمنان مسیحی خواستند که دست از ایمان خود بردارند . هنگامی که با مقاومت آنان روبرو شدند ، ایشان را بدان گودال هولناک انداختند و در کنار آن ایستادند و از سوختن و بریان شدن مؤمنان شادی کردند و لذّت بردند . « قُتِلَ أَصْحَابُ الأُخْدُودِ » : این جمله می‌تواند خبریّه و جواب قسم باشد ، بدین معنی : صاحبان گودال شکنجه ، به عذاب خدا و کیفر اعمال خود گرفتار شدند و نابود گشتند . یا این که دعائی بوده و معنی آن در بالا گذشت . در این صورت رهنمود به جواب قسم محذوف است و تقدیر چنین است : أُقْسِمُ بِهذِهِ الأُمُورِ ، إِنَّ الَّذِینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ ، مُعَذِّبُونَ وَ مَلْعُونُونَ ، کَمَا لُعِنَ أَصْحَابُ الأُخْدُودِ .
سوره بروج آیه 5
متن آیه :
النَّارِ ذَاتِ الْوَقُودِ
ترجمه :
گودال پر از آتش و دارای هیمه و افروزینه فراوان .
توضیحات :
« النَّارِ » : بدل اشتمال ( الأُخْدُود ) است . « ذَاتِ الْوَقُودِ » : دارای هیمه و افروزینه . « الْوَقُودِ » : افروزینه و هیمه آتش ( نگا : بقره / 24 ، آل‌عمران / 10 ، تحریم / 6 ) .
سوره بروج آیه 6
متن آیه :
إِذْ هُمْ عَلَیْهَا قُعُودٌ
ترجمه :
وقتی آنان بر کناره گودال آتش ( به نظاره‌گری سوختن و جزغاله شدن مؤمنان ) نشسته بودند .
توضیحات :
« قُعُودٌ » : جمع قاعِد ، نشستگان .
سوره بروج آیه 7
متن آیه :
وَهُمْ عَلَى مَا یَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِینَ شُهُودٌ
ترجمه :
و ایشان چیزی را تماشا می‌کردند که بر سر مؤمنان می‌آوردند .
توضیحات :
« یَفْعَلُونَ » : استعمال فعل مضارع ، دلیل بر این است که کوره گودال آدم‌سوزی مدّتی استمرار داشته و یک حادثه زودگذر نبوده است . « شُهُودٌ » : جمع شاهِد ، گواهان . مشاهده‌کنندگان . حاضران .
سوره بروج آیه 8
متن آیه :
وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَن یُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ
ترجمه :
شکنجه‌گران هیچ ایرادی و عیبی و جرمی بر مؤمنان نمی‌دیدند جز این که ایشان به خداوند قادر و چیره ، و شایسته هرگونه ستایشی ، ایمان داشتند ! !
توضیحات :
« مَا نَقَمُوا » : انتقام نگرفتند . گناه و عیب و رخنه و ایرادی پیدا نکردند . ناخوش نداشتند . « إِلاّ أَن یُؤْمِنُوا . . . » : ( نگا : اعراف / 126 ، مائده / 59 ) .
سوره بروج آیه 9
متن آیه :
الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ
ترجمه :
خداوندی که سلطنت و سرزمین آسمانها و زمین از آن او است ، و بر هر چیزی حاضر و ناظر است .
توضیحات :
« مُلْکُ » : سلطنت . سرزمین . « شَهِیدٌ » : حاضر . گواه ( نگا : آل‌عمران / 98 ، مائده / 117 ، حجّ / 17 ) .
سوره بروج آیه 10
متن آیه :
إِنَّ الَّذِینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ یَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِیقِ
ترجمه :
بی‌گمان کسانی که مردان مؤمن و زنان مؤمن را شکنجه می‌دهند تا از دین الهی برگردند ، و سپس توبه نمی‌کنند و از کرده خویش پشیمان نمی‌شوند ، قطعاً عذاب دوزخ دامنگیر ایشان خواهد شد و همچنین عذاب آتش سوزان بهره آنان خواهد بود .
توضیحات :
« فَتَنُوا » : شکنجه و آزار دادند تا از دین برگردند . عذاب دادند ( نگا : ذاریات / 13 و 14 ) . « الْحَرِیقِ » : سوزان ( نگا : آل‌عمران / 181 ، انفال / 50 ) .
سوره بروج آیه 11
متن آیه :
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْکَبِیرُ
ترجمه :
مسلّماً کسانی که ایمان می‌آورند و کارهای شایسته می‌کنند ، بدون شکّ باغهای بهشت از آن ایشان است که از زیر ( کاخها و درختان ) آن رودبارها روان است ، و رستگاری و کامیابی بزرگ این است .
توضیحات :
« الْفَوْزُ الْکَبِیرُ » : رستگاری و پیروزی و کامیابی بزرگ .
سوره بروج آیه 12
متن آیه :
إِنَّ بَطْشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ
ترجمه :
بی‌گمان پروردگارت یورش و تاخت بردن و درهم کوبیدن و به کیفر رساندنش سخت و شدید است .
توضیحات :
« بَطْشَ » : تاخت بردن و یورش کردن . درهم کوبیدن و ناگهانی دستگیر کردن و به کیفر رساندن ( نگا : زخرف / 8 ، ق / 36 ، دخان / 16 ) .
سوره بروج آیه 13
متن آیه :
إِنَّهُ هُوَ یُبْدِئُ وَیُعِیدُ
ترجمه :
او است که قبلاً آفرینش را آغازیده است ، و او است که بعداً آفرینش را دوباره باز می‌گرداند .
توضیحات :
« هُوَ یُبْدِئُ وَ یُعِیدُ » : او است که آفرینش را از نیستی به هستی آورده است و پس از نابودی دوباره آن را هستی می‌بخشد . البتّه این کار همیشگی آفریدگار متعال است . یعنی ، همه موجودات به وسیله قدرت مطلقه پروردگار ، پیوسته از ناچیزی چیز و باز ناچیز می‌شوند ، و از ناتوانی توان می‌یابند و ناتوان می‌گردند ، و بدون اراده و دخالت خود از صورتی به صورتی درمی‌آیند ( نگا : یونس / 4 و 34 ، نمل / 64 ، روم / 11 و 27 ) .
سوره بروج آیه 14
متن آیه :
وَهُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ
ترجمه :
خدا آمرزگار و دوستدار ( بندگان مؤمن ) است .
توضیحات :
« الْوَدُودُ » : بسیار دوستدار و بامحبّت و مودّت .
سوره بروج آیه 15
متن آیه :
ذُو الْعَرْشِ الْمَجِیدُ
ترجمه :
و او صاحب تخت ( حکومت مطلقه بر عالم هستی ) و دارای مجد و عظمت است .
توضیحات :
« ذُوالْعَرْشِ » : صاحب عرش ( نگا : اعراف / 54 ) . کنایه از قدرت و حاکمیّت است و بیانگر این واقعیّت است که حکومت جهانی هستی از آن او است . « الْمَجِیدُ » : دارای مجد و عظمت . خبر چهارم است .
سوره بروج آیه 16
متن آیه :
فَعَّالٌ لِّمَا یُرِیدُ
ترجمه :
آنچه بخواهد ، هرچه زودتر و باقدرت هرچه بیشتر به انجام می‌رساند .
توضیحات :
« فَعَّالٌ » : صیغه مبالغه فاعل ، انجام دهنده‌ای که تمام کائنات توان و نیروی آن را ندارد که در راه اراده و تصمیم او ایجاد موانع کند ، و هیچ مقاومتی در برابر فرمانش نیست . لذا مسأله معاد و زنده‌کردن مردگان بعد از مرگ ، و کیفر و مجازات و شکنجه‌گران ، برای قدرت مطلقه خداوند مشکل و دشوار نیست .
سوره بروج آیه 17
متن آیه :
هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْجُنُودِ
ترجمه :
آیا خبر لشکرها و سپاهیان ( کفّار ) به تو رسیده است ؟
توضیحات :
« الْجُنُودِ » : جمع جند ، لشکرها و سپاه‌ها . مراد گروهها و دسته‌های کافری است که خویشتن را برای مبارزه پیغمبران مجهّز نموده‌اند و با حق و حقیقت مبارزه کرده‌اند .
سوره بروج آیه 18
متن آیه :
فِرْعَوْنَ وَثَمُودَ
ترجمه :
لشکرهای فرعون و قوم ثمود ؟
توضیحات :
« فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ » : مضاف ، محذوف است و در اصل جنودِ فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ ، بدل از ( الْجُنُودِ ) و مجرورند . « ثَمُودَ » : قوم پیغمبر خدا صالح بودند ( نگا : هود / 61 - 68 ) .
سوره بروج آیه 19
متن آیه :
بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی تَکْذِیبٍ
ترجمه :
اصلاً کافران پیوسته کارشان تکذیب ( حق و حقیقت ) است .
توضیحات :
« الَّذِینَ کَفَرُوا » : مراد کافران سراسر تاریخ به طور عام ، و کفّار مکّه به طور خاصّ است . « فِی تَکْذِیبٍ » : غرق در تکذیب هستند . عشق به تکذیب ، انگار خرد دوراندیش و چشم حق بین ایشان را تباه کرده است و به ژرفای دریای غفلتشان انداخته است .
سوره بروج آیه 20
متن آیه :
وَاللَّهُ مِن وَرَائِهِم مُّحِیطٌ
ترجمه :
خداوند ، از پشت سر ، ایشان را دَور زده است و احاطه کرده است ( و راه فراری برای ایشان باقی نگذاشته است و کاملاً مراقب اوضاع و احوالشان است ) .
توضیحات :
« وَرَآءِ » : پشت سر . مراد از هر جهت است ( نگا : نمونه ) . « مُحِیطٌ » : احاطه کننده .
سوره بروج آیه 21
متن آیه :
بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَّجِیدٌ
ترجمه :
( این سخن سحر و دروغ نیست ) بلکه این ، قرآن بزرگوار و عالیقدر است .
توضیحات :
« مَجِیدٌ » : شریف . دارای منزلت و مکانت . عالیقدر .
سوره بروج آیه 22
متن آیه :
فِی لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ
ترجمه :
در لوح محفوظ جای دارد ( و دست نااهلان و شیاطین و کاهنان هرگز به آن نمی‌رسد ، و از هرگونه تغییر و تبدیل و زیاده و نقصانی برکنار و در امان است ) .
توضیحات :
« لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ » : لوح محفوظ چیزی است که خدا از آن خبر داده است ، و کتاب خود قرآن را در آن به ودیعت گذارده است و ما را با حقیقت آن آشنا نفرموده است . در قرآن از آن تحت عنوان : کتاب مبین ( نگا : انعام / 59 ) و امّ الکتاب ( نگا : رعد / 39 ) و امام مبین ( نگا : یس / 12 ) سخن رفته است .
