تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدلتفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل۸۷-سوره الأعلی
تفسیر سوره الأعلی برگرفته از تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
سوره أعلى
سوره أعلى آیه 1
متن آیه :
سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى
ترجمه :
تسبیح و تقدیس کن پروردگار والا مقام خود را .
توضیحات :
« سَبِّحْ » : منزّه‌دار . به پاکی یاد کن . تسبیح و تقدیس نما . « إسْمَ » : نام . مراد صفاتی است که با آن ما خدا را می‌شناسیم ( نگا : جزء عمّ ترجانی‌زاده ) . ذات . یعنی ذات مقدّس او را از هر فعل و صفتی که لایق مقام و عظمتش نباشد ، پاک و منزّه بداریم و از خیال و قیاس و گمان و وهم دورتر و برتر بدانیم ( نگا : واقعه / 74 و 96 ، حاقّه / 52 ) . « الأعْلَی » : بسیار والامقام . بسیار بلند مرتبه .
سوره أعلى آیه 2
متن آیه :
الَّذِی خَلَقَ فَسَوَّى
ترجمه :
همان خداوندی که ( چیزها را ) می‌آفریند و سپس ( آنها را هماهنگ می‌کند و ) می‌آراید .
توضیحات :
« سَوَّی » : موزون و منظّم و آراسته و پیراسته کرد . نظم و نظام بخشید . هرچیزی را آماده کاری کرد که برای انجام آن آفریده شده است ( نگا : بقره / 29 ، کهف / 37 ، نازعات / 28 ) .
سوره أعلى آیه 3
متن آیه :
وَالَّذِی قَدَّرَ فَهَدَى
ترجمه :
خداوندی که اندازه‌گیری می‌کند و ( هرچیزی را آن گونه که شایسته و بایسته است می‌آفریند ، و آن گاه آن را به کاری ) رهنمود می‌نماید ( که باید بکند ) .
توضیحات :
« قَدَّرَ » : اندازه‌گیری کرد . هرچیزی را به اندازه‌ای و به گونه‌ای بیافرید که متناسب با حال آن است ( نگا : فرقان / 2 ، عبس / 19 ) . « هَدی » : به وظیفه رهنمود و به برنامه آشنا کرد ( نگا : طه / 50 ) .
سوره أعلى آیه 4
متن آیه :
وَالَّذِی أَخْرَجَ الْمَرْعَى
ترجمه :
خداوندی که چَراگاه را ( برای تغذیه جانداران از زمین می‌رویاند و ) بیرون می‌آورد .
توضیحات :
« الْمَرْعی » : چَراگاه . مراد سبزه‌زارها و چمنزارها و همه روئیدنیها است ( نگا : نازعات / 31 ) .
سوره أعلى آیه 5
متن آیه :
فَجَعَلَهُ غُثَاء أَحْوَى
ترجمه :
سپس آن را خشک و سیاه می‌گرداند .
توضیحات :
« غُثَآءً » : گیاهان خشکیده و درهم ریخته‌ای که سیل آن را به کنار می‌اندازد . خس و خاشاک و برگهای پوسیده . « أَحْوی » : سیاه تیره .
سوره أعلى آیه 6
متن آیه :
سَنُقْرِؤُکَ فَلَا تَنسَى
ترجمه :
ما قرآن را بر تو خواهیم خواند و به تو خواهیم آموخت ، و تو دیگر آن را فراموش نخواهی کرد .
توضیحات :
« سَنُقْرِئُکَ » : بر تو خواهیم خواند . به تو خواهیم آموخت .
سوره أعلى آیه 7
متن آیه :
إِلَّا مَا شَاء اللَّهُ إِنَّهُ یَعْلَمُ الْجَهْرَ وَمَا یَخْفَى
ترجمه :
مگر چیزی را که خدا بخواهد . قطعاً او آشکارا و نهان را می‌داند . ( چنین خدائی نگاهبان قرآن است و آنچه مورد نیاز بشر بوده و هست از طریق وحی قرآن به تو می‌رساند ، و چیزی را در این زمینه فروگذار نمی‌کند ) .
توضیحات :
« إِلاّ مَا شَآءَ اللهُ » : این استثناء بدان خاطر است که مردمان بدانند حاکمیّت اراده و گستره قدرت خدا نامحدود است و هر کاری را که بخواهد می‌تواند بکند ، نه این که چیزی از قرآن از دل پاک پیغمبر فراموش گردد و زدوده شود ( نگا : اسراء / 86 ، هود / 108 ) .
سوره أعلى آیه 8
متن آیه :
وَنُیَسِّرُکَ لِلْیُسْرَى
ترجمه :
ما تو را برای شریعت ساده و آسان ( آئین اسلام ) آماده می‌سازیم ( و کارهای خیری را برای تو آسان می‌نمائیم و در انجام آنها توفیقت می‌دهیم ) .
توضیحات :
« نُیَسِّرُکَ » : تو را آماده می‌سازیم . تو را توفیق می‌دهیم . « الْیُسْری » : آسانترین راه . ساده‌ترین آئین و سهل‌ترین شریعت ( نگا : کهف / 88 ) . از لحاظ معنی ، صفت موصوف محذوفی همچون « الشَّرِیعَةِ » یا « أَلطَّرِیقَةِ » : است . تقدیر چنین است : لِلشَّرِیعَةِ الْیُسْری . لِلطَّرِیقَةِ الْیُسْری ( نگا : عبس / 20 ، لیل / 7 و 10 ) . اسم تفضیل است .
سوره أعلى آیه 9
متن آیه :
فَذَکِّرْ إِن نَّفَعَتِ الذِّکْرَى
ترجمه :
اگر پند و اندرز سودمند باشد ، پند و اندرز بده .
توضیحات :
« إِنْ » : اگر . زمانی که . حتماً و قطعاً ( نگا : قاسمی ) . این واژه می‌تواند شرطیّه بوده و جواب آن مدلول ( فَذَکِّرْ ) باشد ، و یا به معنی ( إِذْ ) باشد ( نگا : آل‌عمران / 139 ) . یعنی زمانی که احساس شود ، موقعیّت مناسب ، و شنوندگان آمادگی پذیرائی حق را دارند ، اندرز بجا و سودمند خواهد بود ( نگا : ق / 45 ) . یا این که به معنی ( قَدْ ) و برای تحقّق باشد . یعنی قطعاً اندرز سودمند خواهد بود ( نگا : ذاریات / 55 ) . « الذِکْری » : پند و اندرز .
سوره أعلى آیه 10
متن آیه :
سَیَذَّکَّرُ مَن یَخْشَى
ترجمه :
کسی که ( احساس مسؤولیّت می‌کند و از خدا ) می‌ترسد ، پند و اندرز خواهد گرفت .
توضیحات :
« سَیَذَّکَّرُ » : پند خواهد گرفت . اندرز خواهد پذیرفت .
سوره أعلى آیه 11
متن آیه :
وَیَتَجَنَّبُهَا الْأَشْقَى
ترجمه :
و بدبخت‌ترین فرد ( پند و اندرز را کنار خواهد گذاشت و ) از آن دوری خواهد گزید .
توضیحات :
« یَتَجَنَّبُهَا » : به ترک آن خواهد گفت . از آن کناره‌گیری خواهد کرد . ضمیر ( هَا ) به ( الذِّکْری ) برمی‌گردد . « الأشْقی » : بدبخت‌ترین . بدبیارترین . یعنی کسی که اندرز قرآنی و قوانین الهی را در گوش نگیرد ، بدبخت‌ترین مردم است .
سوره أعلى آیه 12
متن آیه :
الَّذِی یَصْلَى النَّارَ الْکُبْرَى
ترجمه :
آن کسی که داخل عظیم‌ترین ( و هولناکترین ) آتش خواهد شد و بدان خواهد سوخت .
توضیحات :
« یَصْلی » : وارد آتش می‌گردد و بدان می‌سوزد ( نگا : نساء / 10 ، ابراهیم / 29 ، انشقاق / 12 ) . « الْکُبْری » : بزرگترین .
سوره أعلى آیه 13
متن آیه :
ثُمَّ لَا یَمُوتُ فِیهَا وَلَا یَحْیَى
ترجمه :
سپس در آن آتش ( برای همیشه می‌ماند و ) نه می‌میرد ( و آسوده می‌گردد ) و نه زنده ( بشمار می‌آید و حالتی که در آن است زندگی نامیده ) می‌شود .
توضیحات :
« لا یَمُوتُ . . . » : مراد این است که شخص دوزخی در میان مرگ و زندگی دست و پا می‌زند .
سوره أعلى آیه 14
متن آیه :
قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکَّى
ترجمه :
قطعاً رستگار می‌گردد کسی که خویشتن را ( از کثافت کفر و معاصی ) پاکیزه دارد .
توضیحات :
« قَدْ أَفْلَحَ » : قطعاً نجات یافته است و رستگار گردیده است . « تَزَکّی » : خود را پاکیزه داشت . زکات داد ( نگا : قاسمی ) .
سوره أعلى آیه 15
متن آیه :
وَذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى
ترجمه :
و نام پروردگار خود را ببرَد و نماز بگزارد و فروتنی کند .
توضیحات :
« إسْمَ » : نام . مراد از یاد کردن نام خدا ، یاد خدا در دل و ذکر او به زبان است ( نگا : تفهیم‌القرآن ) . « صَلّی » : نماز گزارد . خشوع و خضوع کرد ( نگا : جزء عمّ شیخ محمّد عبده ) . « ذَکَرَ . . . فَصَلّی » : الله اکبر را بگوید و به نماز ایستد .
سوره أعلى آیه 16
متن آیه :
بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا
ترجمه :
بلکه ( بنا به سرشت انسانی ) زندگی دنیا را ( که محسوس و نقد است ، بر زندگی آخرت که نامحسوس و نسیه است ) ترجیح می‌دهید و برمی‌گزینید .
توضیحات :
« تُؤْثِرُونَ » : ترجیح می‌دهید . برمی‌گزینید . خطاب عام است . ترجیح دنیا بر آخرت ، کار بسیاری از مردم است و از راه تغلیب به صورت عام ذکر شده است . به عبارت دیگر هرکس در هر مرتبه‌ای که باشد ، مجذوب حیات محسوس و ملموس دنیا می‌گردد ، و انسان خود به خود در میان دو جاذبه حیات پست‌تر و حیات برتر بسر می‌برد . تنها افراد مؤمن می‌توانند خود را از جاذبه قوی دنیای مادیات برهانند و خویشتن را به نعمتهای سرمدی آخرت برسانند .
سوره أعلى آیه 17
متن آیه :
وَالْآخِرَةُ خَیْرٌ وَأَبْقَى
ترجمه :
در حالی که آخرت ( از دنیا ) بهتر و پاینده‌تر است ( عاقل چرا باید فانی و گذرا را بر باقی و پایا ترجیح دهد ؟ ) .
توضیحات :
« وَ » : واو حالیّه است .
سوره أعلى آیه 18
متن آیه :
إِنَّ هَذَا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولَى
ترجمه :
این ( چیزها منحصر به این کتاب آسمانی نیست ، بلکه ) در کتابهای پیشین ( نیز آمده و ) بوده است .
توضیحات :
« هذا » : این چیزهای مذکور در آیات 14 تا 17 ، و یا مواعظ مذکور در سوره . « الصُّحُفِ » : جمع صَحیفَة ، کتابها ( نگا : طه / 133 ، نجم / 36 ، عبس / 13 ، تکویر / 10 ) . « الصُّحُفِ الأولی » : مراد همه کتابهای پیش از انجیل و قرآن است .
سوره أعلى آیه 19
متن آیه :
صُحُفِ إِبْرَاهِیمَ وَمُوسَى
ترجمه :
( از جمله در ) کتابهای ابراهیم و موسی .
توضیحات :
« صُحُفِ » : بدل از صُحُف قبلی است . این آیه اشاره به این واقعیّت دارد که اصول کلّی و مطالب اساسی ادیان آسمانی همگی یکسان بوده و از یک منبع سرچشمه گرفته‌اند ، و تنها تعلیمات و دستوراتی با هم تفاوت داشته است که اختلاف زمان و رشد انسان مقتضی آن بوده است .
