تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدلتفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
تفسیر سوره های قرآن و مطالب مربوط به تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل۹۲-سوره اللیل
تفسیر سوره اللیل برگرفته از تفسیر نور دکتر مصطفی خرمدل
سوره لیل
سوره لیل آیه 1
متن آیه :
وَاللَّیْلِ إِذَا یَغْشَى
ترجمه :
سوگند به شب در آن هنگام که ( روی زمین را فرا می‌گیرد ، و همه اشیاء را با تاریکی خود ) می‌پوشاند ( و مردمان و جانداران را به استراحت و سکون می‌کشاند ) !
توضیحات :
« یَغْشَیا » : فرا می‌گیرد و می‌پوشاند .
سوره لیل آیه 2
متن آیه :
وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى
ترجمه :
و به روز سوگند در آن هنگام که جلوه‌گر و روشن می‌گردد ( و ظلمت شب را می‌راند و مردمان و جانداران را دیگر باره به جنبش و تلاش می‌اندازد ) !
توضیحات :
« تَجَلَّیا » : روشن و آشکار گردید . جلوه‌گر آمد .
سوره لیل آیه 3
متن آیه :
وَمَا خَلَقَ الذَّکَرَ وَالْأُنثَى
ترجمه :
و به آن که نر و ماده را می‌آفریند .
توضیحات :
« الذَّکَرَ وَ الأُنثَیا » : نر و ماده انسانها و حیوانها و گیاهها و همه اشیاء مراد است ( نگا : رعد / 3 ، ذاریات / 49 ، یس / 36 ) .
سوره لیل آیه 4
متن آیه :
إِنَّ سَعْیَکُمْ لَشَتَّى
ترجمه :
سعی و تلاش شما جوراجور و گوناگون است ( و لذا جزا و سزای شما هم متفاوت و مختلف خواهد بود ) .
توضیحات :
« شَتَّیا » : جمع شَتِیت ، پراکنده . مراد مختلف و متفاوت و از هم جدا است . دسته‌ای نیکوکار و پرهیزگار ، و گروهی بدکردار و ناپرهیزگار ، بعضی مؤمن و صادق ، و برخی کافر و فاسق ، و . . . تلاشهائی برای درم و شکم و لذائذ نفسانی ، و تلاشهائی در راه خدمت به مردمان و رضای یزدان و اجرای اوامر ربّانی . و . . . این آیه بیانگر دو خطّ سیر متمایز و جهت‌گیری متفاوت است و جواب قسم است .
سوره لیل آیه 5
متن آیه :
فَأَمَّا مَن أَعْطَى وَاتَّقَى
ترجمه :
کسی که ( در راه خدا دارائی خود را ) بذل و بخشش کند ، و پرهیزگاری پیشه سازد ( و از آفریدگار خویش بهراسد ) .
توضیحات :
« أَعْطَیا » : صرف کرد و داد . خرج و پخش کرد . « إتَّقَیا » : از خدا ترسید . تقوا و پرهیزگاری پیشه کرد .
سوره لیل آیه 6
متن آیه :
وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَى
ترجمه :
و به پاداش خوب ( خدا در این سرا ، و خوبتر خدا در آن سرا ) ایمان و باور داشته باشد .
توضیحات :
« الْحُسْنَیا » : پاداش خوب خدا که در این جهان بهره مؤمنان می‌گردد ( نگا : زمر / 10 ، نحل / 30 ) و پاداش بهتر خدا که در آن جهان نصیب مسلمانان می‌شود ( نگا : آل‌عمران / 148 ، یونس / 26 ) . خیر مطلقی که خدا آن را خیر می‌داند . یعنی آن کسی که بذل و بخشش می‌کند و پرهیزگاری پیشه می‌سازد و به خوب و خوبی ایمان دارد ، و در یک کلام ، حسنات و سیّئات و فضیلت و رذیلت را همسان نمی‌شمارد ، و بالطبع به پاداش نیکیها و پادافره بدیها معتقد است . ( الْحُسْنَیا ) می‌تواند صفت مشبّهه ، یا صفت تفضیلی باشد .
سوره لیل آیه 7
متن آیه :
فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرَى
ترجمه :
( مشکلات و موانع را برای او آسان می‌سازیم و در کار خیر توفیقش می‌دهیم و ) او را آماده رفاه و آسایش می‌نمائیم .
توضیحات :
« نُیَسِّرُهُ » : او را مهیّا و آماده می‌سازیم . « الْیُسْرَیا » : رفاه و آسایش . ساده و آسان . آیه متضمّن دو معنی است : الف - او را آماده برای زندگی خوش و آسوده آخرت می‌سازیم ( نگا : نحل / 97 ) . ب - او را آماده انجام کارهای ساده و آسانی می‌سازیم که پیشتر برای او مشکل و دشوار بود . یعنی در پرتو گام نهادن به راه خدا مشکلات را برایش ساده و در انجام آنها توفیقش می‌دهیم ( نگا : مائده / 16 ، عنکبوت / 69 ) . اصولاً ایمان به معاد و پاداش عظیم الهی ، مشکلات را در نظر انسان سهل و آسان جلوه‌گر می‌سازد و نه تنها مال ، بلکه جان خود را در طبق اخلاص می‌گذارد و از این ایثارگری لذّت می‌برد .
سوره لیل آیه 8
متن آیه :
وَأَمَّا مَن بَخِلَ وَاسْتَغْنَى
ترجمه :
و امّا کسی که تنگ‌چشمی بکند ( و به بذل و بخشش دارائی در راه خدا دست نیازد ) و خود را بی‌نیاز ( از خدا و توفیق و پاداش دنیوی و اخروی الهی ) بداند .
توضیحات :
« إسْتَغْنَیا » : خود را بی‌نیاز دانست . مراد بی‌نیاز از خدا ، و مدد و یاری دنیوی ، و اجر و پاداش اخروی یزدان جهان است ( نگا : عبس / 5 ) .
سوره لیل آیه 9
متن آیه :
وَکَذَّبَ بِالْحُسْنَى
ترجمه :
و به پاداش خوب ( خدا در این سرا ، و خوبتر خدا در آن سرا ) ایمان و باور نداشته باشد .
توضیحات :
« الْحُسْنَیا » : ( نگا : آیه ششم ) .
سوره لیل آیه 10
متن آیه :
فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْعُسْرَى
ترجمه :
او را آماده برای سختی و مشقّت ( و زندگی بس مشکل و ناگوار دوزخ ) می‌سازیم .
توضیحات :
« الْعُسْرَیا » : سختی و مشقّت . شدّت و محنت . خواری ناشی از عدم توفیق در اعمال صالحه ( نگا : المیزان ) . عذاب دوزخ .
سوره لیل آیه 11
متن آیه :
وَمَا یُغْنِی عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدَّى
ترجمه :
در آن هنگام که ( به گور ) پرت می‌گردد ، دارائیش چه سودی به حال او دارد ؟
توضیحات :
« مَا یُغْنِی عَنْهُ » : چه سودی به حال او دارد ؟ سودی به حال او ندارد . واژه ( مَا ) استفهامیّه و برای انکار ، یا حرف نفی است . « تَردَّیا » : پرت گردید . سقوط کرد . مراد سقوط در قبر یا سرنگون شدن به دوزخ است . هلاک شد و مرد .
سوره لیل آیه 12
متن آیه :
إِنَّ عَلَیْنَا لَلْهُدَى
ترجمه :
مسلّماً نشان دادن ( راه هدایت و ضلالت به مردم ) بر عهده ما است .
توضیحات :
« عَلَیْنَا » : بر ما است . « الْهُدَیا » : رهنمود . راهنمائی . ارائه طریق .
سوره لیل آیه 13
متن آیه :
وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَى
ترجمه :
و قطعاً آخرت و دنیا همه از آن ما است .
توضیحات :
« لَلآخِرَةَ وَ الأُولَیا » : آن جهان و این جهان . مقدّم شدن آخرت بر دنیا ، به خاطر اهمّیّت فراوان و مقصود اصلی بودنِ آن است .
سوره لیل آیه 14
متن آیه :
فَأَنذَرْتُکُمْ نَاراً تَلَظَّى
ترجمه :
من شما را از آتش هولناکی بیم می‌دهم که شعله‌ور می‌شود و زبانه می‌کشد .
توضیحات :
« فَأَنذَرْتُکُمْ » : فاعل پیغمبر اسلام است که خطاب به کفّار مکّه صحبت می‌فرماید . « تَلَظَّیا » : شعله‌ور می‌شود . زبانه می‌کشد . فعل مضارع است و در اصل ( تَتَلَظَّیا ) است .
سوره لیل آیه 15
متن آیه :
لَا یَصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى
ترجمه :
بدان داخل نمی‌شود و نمی‌سوزد مگر بدبخت‌ترین ( انسانها ) .
توضیحات :
« الأَشْقَیا » : بدبخت‌ترین .
سوره لیل آیه 16
متن آیه :
الَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّى
ترجمه :
همان کسی که ( حق و حقیقت را دروغ می‌داند و آن را ) تکذیب می‌نماید و ( به آیات آسمانی ) پشت می‌کند .
توضیحات :
« تَوَلَّیا » : پشت کرد . رویگردان شد ( نگا : بقره / 205 ، آل‌عمران / 82 ، نجم / 29 ) .
سوره لیل آیه 17
متن آیه :
وَسَیُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى
ترجمه :
ولیکن پرهیزگارترین ( انسانها ) از آن ( آتش هولناک ) به دور داشته خواهد شد .
توضیحات :
« الأتْقَیا » : پرهیزگارترین .
سوره لیل آیه 18
متن آیه :
الَّذِی یُؤْتِی مَالَهُ یَتَزَکَّى
ترجمه :
آن کسی که دارائی خود را ( در راه خدا خرج می‌کند و ) می‌دهد تا خویشتن را ( به وسیله این کار ، از کثافت بخل ) پاکیزه بدارد .
توضیحات :
« یَتَزَکَّیا » : خود را پاک می‌دارد و پاکیزه می‌کند . حال یا بدل از فاعل است .
سوره لیل آیه 19
متن آیه : وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُ مِن نِّعْمَةٍ تُجْزَى
ترجمه :
هیچ کسی بر او حق نعمتی ندارد تا ( بدین وسیله به نعمتش پاسخ گوید و از سوی او آن ) نعمت جزا داده شود .
توضیحات :« تُجْزَیا » : نعمت جزا داده شود . سپاس گفته شود .
سوره لیل آیه 20
متن آیه :
إِلَّا ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى
ترجمه :
بلکه تنها هدف او جلب رضای ذات پروردگار بزرگوارش می‌باشد .
توضیحات :
« إبْتِغَآءَ » : خواستار شدن . طلبیدن . « وَجْهِ » : ذات ( نگا : انعام / 52 ، کهف / 28 ، قصص / 88 ) .
سوره لیل آیه 21
متن آیه :
وَلَسَوْفَ یَرْضَى
ترجمه :
قطعاً ( چنین شخصی ، از کارهائی که کرده است ) راضی خواهد بود و ( از پاداشهائی که از پروردگار خود دریافت می‌دارد ) خوشنود خواهد شد .
توضیحات :
« لَسَوْفَ یَرْضَیا » : راضی خواهد بود . راضی خواهد شد ( نگا : توبه / 96 ، نجم / 26 ) .
